Nieobliczalny mem tygrysi

We wrześniu 1987 Dow Jones spadł w ciągu niecałego tygodnia o niemal jedną trzecią, z czego o ponad 20 procent jednego dnia. Stało się to między innymi wstępem do największej w dotychczasowej historii finansów akcji ratunkowej. Ratowano mało komu znany, choćby z nazwy, fundusz hedgingowy Long Term Capital Management (LTCM). Bez tego rynki finansowe byłyby na krawędzi załamania.

Krachów finansowych było już nieco w historii i nie to jest tutaj na tyle interesujące, bym o tym teraz pisał. Interesujących aspektów ma jednak ta sprawa co niemiara. Nie mówiąc już o ogólniejszych wnioskach i luźnych (co nie musi znaczyć jałowych czy bezsensownych) spekulacjach.

Najciekawsze w opisywanych tu wydarzeniach było, moim zdaniem, to, że do dziś nie udało się znaleźć jakiejś jednoznacznej i niewątpliwej ich przyczyny. Cytując z książki, gdzie znalazłem te informacje (Paul Ormerod "Why Most Things Fail: Evolution, Extinction and Economics", przekład mój własny). Odnosi się to do samego krachu na giełdzie.

Nawet teraz, niemal dwadzieścia lat po tym wydarzeniu, istnieje wiele rywalizujących wyjaśnień ex post, i nikt nie jest pewien przyczyny. Jedyną pewną rzeczą jest, iż żadne zewnętrzne wydarzenie  nie miało miejsca, które by choćby w największym przybliżeniu miało podobną skalę. Żadne odciski palców, żaden dymiący rewolwer nie wskazuje sprawcy tej katastrofy. Nie wypowiedziano wojny światowej, szyby naftowe na Bliskim Wschodzie nie zostały wysadzone w powietrze. A jednak, w ciągu pojedynczego dnia, zostało ogłoszone, że największe firmy na świecie są warte 20 procent mniej, niż były warte dnia poprzedniego.

No to mamy zagwozdkę, prawda? Na szczęście (przynajmniej niektórych) autor robi w tej książce całkiem wiele, aby rzucić jakieś światło na tego rodzaju wydarzenia. Wydarzenia zasadniczo nie do pojęcia w ramach paradygmatu tzw. klasycznej ekonomii. Pomaga tu dopiero podejście zalecane przez Ormeroda, czyli nacisk na obserwacje i statystyki dotyczące RZECZYWISTEGO zachowania różnych ekonomicznych spraw w realnym świecie; plus zdrowy zastrzyk ewolucyjnej biologii (której osiągnięcia, jak to pokazuje Ormerod, dają się z ogromnym powodzeniem do ekonomii zastosować). Dodać szczyptę nowego sposobu wykorzystania teorii gier.

Powiedzmy sobie jeszcze jednak najpierw co to był ten fundusz LTCM. Było to dziecię trzech noblistów w dziedzinie ekonomii z roku 1997, którzy tworząc go, wykorzystali właśnie te swoje naukowe osiągnięcia, które im tego Nobla przyniosły. Fundusz obracał nieprawdopodobną forsą... Jak się łatwo domyślić z faktu, że, by go ratować, wielkiej forsy użyto, poza tym, że w ogóle widziano taką konieczność... Zarabiał też masę forsy. Do czasu!

Szczegóły oczywiście każdy może sobie dzisiaj znaleźć - to nie jest żadna wielka tajemnica - ale też nie o te gołe fakty nam tu chodzi. Rzecz w tym, że owi nobliści i ojcowie tego nieszczęsnego finansowego przedsięwzięcia, dostali tego Nobla przy gromkich brawach całej praktycznie branży, ponieważ udało im się, jak sądzono, domknąć wreszcie teorię wolnego rynku i znaleźć uniwersalny, stały punkt równowagi w KAŻDEJ absolutnie rynkowej sytuacji.

Nie wdając się w żadne matematyczne rozważania, bo nie jest tam to tutaj potrzebne (a ja w sumie matematyki nie lubię, choć uchodziłem za naprawdę do niej zdolnego), powiemy sobie, że ten punkt równowagi, który wykorzystano praktyczni w funduszu LTCM, zgodnie z najściślejszymi obliczeniami owych laureatów nagrody Nobla, miał się trzymać praktycznie po wieczne czasy. Sytuacja, kiedy jakieś zaburzenie z zewnątrz będzie zbyt duże i cały kunsztowny system się zawali, miała prawo wystąpić raz na kilka milionów lat. (A więc jeszcze mniejsze prawdopodobieństwo, niż to, że Lech Kaczyński zginie w wypadku samolotowym AKURAT lecąc do Rosji Putina na obchody rocznicy mordu w Katyniu!).

Wynikało to z czegoś tak niepodważalnego, jak rozkład Gaussa. (Czyli krzywa rozkładu normalnego, o której sobie jakiś czas temu mówiliśmy. Gaussa wprawdzie nie wspominając, ale akurat w związku ze smoleńską "katastrofą".) Dowcip w tym, że tutaj nie krzywa Gaussa miała zastosowanie, a całkiem inna krzywa, która - niestety dla wszystkich zaangażowanych w fundusz LTCM i podatników, którzy ufundowali interwencję (choć raczej nie dla jej inicjatorów i wykonawców, którzy przecież nie za swoje) o wiele wolniej dąży do zera dla wartości odległych od swego "centrum" (żeby to tak potocznie tutaj określić), gdzie ma maximum.

Jaka to krzywa? - spyta ten i ów. "To bardzo dobre pytanie!", odpowiem klasykiem. Po czym podrzucę parę mądrości wyczytanych w książce Ormeroda. Krzywa matematycznie bardzo prosta, za to, jak się okazuje, bardzo istotna w zastosowaniach (czego chyba do niedawna nikt nie wiedział). Krzywa potęgowa mianowicie.

Kiedy sobie na przykład liczymy ilość gatunków, które wymarły w ciągu kolejnych milionów lat - albo ilość firm z setki największych światowych, zdychających w ciągu kolejnych lat - okazuje się, że układają się one zgodnie z tą krzywą. W tym sensie, że takie okresy z dużą ilością zdechłych firm czy zdechłych gatunków są rzadsze, a te z mniejszą, częstsze - i okazuje się, że średnie odstępy między takimi okresami są równe (w przybliżeniu oczywiście) kwadratowi stosunku pomiędzy ilością umarlaków. Brzmi to mętnie, ale w sumie daje się chyba na tyle zrozumieć, na ile nam to tutaj potrzebne.

Tak więc, chodzi nie tylko o "krzywą potęgową", ale nawet o krzywą po prostu "kwadratową", bo tutaj wszędzie występuje druga potęga, czyli kwadrat. (Taka prosta zależność, patrzcie państwo!)

Ale to jeszcze wcale nie wszystko, choć to podobieństwo wzoru, wedle którego zachowują się wymierające firmy (ekonomia) i wymierające gatunki (biologia) z całą pewnością jest interesujące. I w dodatku mogłoby, a nawet powinno, zabić niezłego ćwieka klasycznym ekonomistom i apologetom "zawsze słusznej i jedynej rynkowej ekonomii". (Niektórym nawet zabija, ale to chyba wyraźna mniejszość. Reszta nie wie, albo też ma w nosie.)

Te wymierania, jako się rzekło, to jednak wcale nie koniec niespodzianek. Okazuje się, że zgodnie z tym kwadratowym rozkładem zachowują się także np. zjawiska rozprzestrzeniania się infekcji (wirusowych, bakteryjnych itp.), czy informacji. Albo i mody. W niektórych przynajmniej typach środowisk, tyle, że tego akurat typu środowiska zdają się występować w realu bardzo powszechnie - w odróżnieniu od środowisk analizowanych w uczonych modelach różnych nauk społecznych, ekonomii nie wyłączając.

Jakie to środowiska, spyta ktoś? Odpowiem (klasykiem też oczywiście, ale potem pojadę dalej) tak... Te "klasyczne" - które się zawsze z takim zapałem analizuje, to takie, gdzie poszczególni "agenci" (tu nie chodzi o WSI, tylko o te tam działające elementy systemu) są w sumie tacy sami, a pomiędzy nimi istnieją sobie różne przypadkowe związki. Mniej czy bardziej trwałe. A wiec mamy swego rodzaju sieć z tych agentów i związków pomiędzy nimi, a po tej sieci rozchodzą się na przykład nasze wirusy, czy nasze... Wymówmy to słowo w końcu! Nasze, o Jezu! Nasze... Memy.

Z tymi memami to jest tak, żę jakoś nigdy do mnie ta koncepcja nie trafiała, kiedy na przykład pisał o tym Nicek. Wydawało mi się, że to w sumie jałowe i nic nie daje. Może jednak nie miałem racji, a oczy otworzył mi właśnie pan Ormerod tą książką, o której tu sobie rozmawiamy.

No dobra - mamy więc tę sieć, i co z nią? A to z nią, że do niej na przykład stosuje się rozkład Gaussa, o którym my tu już mówiliśmy, i na którym budowali swój naukowo-finansowy sukces nasi nobliści. A także i to, że istnieje tu b. ciekawe - a jednocześnie proszące się aż niejako o inżynierię społeczną, niestety! - zjawisko...

Takie oto, że, aby cała populacja tych agentów, czyli cała ta sieć, cały system - aby to całe zostało zainfekowane, konieczne i wystarczające jest zainfekowanie pewnej "masy krytycznej", a mówiąc ściślej pewnej konkretnej ilości agentów. Oczywiście jaka jest to ilość zależy od konkretnego systemu, ale daje się to ponoć oszacowywać... Nieco wyobraźni powinno dać wyobrażenie, jaka w tym niesamowita radość dla uszczęśliwiaczy ludzkości i wszelkiego typu totalitarnych skurwieli. Zresztą na tej zasadzie działają, w sensie społecznym, także np. masowe szczepienia (nie żebym był jakimś ich akurat zdecydowanym wrogiem).

Te drugie sieci - te do których się krzywa Gaussa marnie stosuje, które stały się zgubą naszych genialnych noblistów, i które stanowią zagwozdkę dla (co intelektualnie uczciwszych) mędrców od rynkowej ekonomii - mają tak, że ilość kontaktów każde go agenta z innymi agentami rozkłada się wedle naszej ulubionej (choć noblistów nie) krzywej potęgowej. Czyli, że w sumie mała ich ilość ma ogromną liczbę kontaktów, średnia średnią, a duża malutką.

Tak jest na przykład w internecie, gdzie Google, Yahoo, albo inny Korwin ze swoim blogiem, mają ogromną ilość wejść, Pan Tygrys ma średnią, a rolnik piszący sobie bloga, powiedzmy o tym, jaki to mądry pysk ma jego krowa "Krasula II", całkiem niewielką (i nieważne, że wszystko to jest akurat bez sensu, a powinno być odwrotnie).

Tak samo, podobno (tak mówi Ormerod) jest z ilością partnerów seksualnych - paru ma masę, większość nie ma nic. No i tak samo jest (mówi Ormerod i ja mu wierzę, jeszcze mocniej, niż z tymi partnerami) z realną ekonomią, gdzie istnieje niewielka ilość ogromnych firm, oraz ogromna malutkich. I to tutaj akurat ma dla nas konkretne znaczenie, ponieważ tym samym krąg się zamyka i nawiązujemy do przyczyny upadku funduszu LTCM, o którym'śmy sobie na początku. (W tej sieci, którą jest ekonomia, owa ilość kontaktów to b. abstrakcyjna sprawa jednak - swego rodzaju totalna suma WSZELKICH wpływów, szczególnie pomiędzy firmami i klientami.)

OK, długie to już, choć mam niepłonną, że, w swej niekłamanej naukowości, interesujące, przynajmniej dla niektórych, z moimi Czytelnikami na czele. Gdzie jednak, spyta uważny Czytelnik, ów tytułowy "nieobliczalny mem tygrysi"? ("To bardzo dobre pytanie!") Czytelnik faktycznie jest uważny, ale byłby jeszcze bardziej uważny, gdyby zauważył, że jeszcześmy nic nie rzekli na temat tego, jak się w tej drugiej sieci - tej z potęgowym rozkładem ilości kontaktów - ma sprawa rozprzestrzeniania się infekcji, czy to w sensie dosłownym, czy jakichś tam memów (ufff! wciąż ciężko mi się to słowo pisze).

Ma się ona tak otóż, że nie istnieje w tym przypadku żadna "masa krytyczna", i nie sposób w ogóle przewidzieć, jak dany "wirus" (w sensie np. mema) się rozprzestrzeni! Albo czy zainfekuje całą sieć. Ta rzecz jest po prostu całkiem nie do przewidzenia! Z czego zresztą wynikają tego właśnie typu dziwne zjawiska, jak ów krach giełdowy z września 1987.

Ormerod cytuje wybitnego fizyka zajmującego się statystyką, niejakiego Gene Stanleya, który, badając fluktuacje kursów giełdowych wykazał, iż ich reakcje na ten sam czynnik zewnętrzny, czynnik o tym samym dokładnie natężeniu, może mieć natężenie całkiem różne, a różnice sięgają, ni mniej, ni więcej, tylko... Ośmiu rzędów! Czyli, prostym codziennym językiem - od jednego do stu milionów!

Nic dziwnego, że co pewien czas giełdy "bez powodu" polecą na pysk! Nic dziwnego, że co pewien czas genialne, niezatapialne ekonomiczne przedsięwzięcia - jak fundusz LTCM, na przykład - pójdą z Titanikiem na dno! Im większa katastrofa, tym - zgodnie z prawidłowością zawartą w rozkładzie potęgowym - mniejsze jej prawdopodobieństwo. Mniejsze, a nawet znacznie mniejsze, bo mamy tu do czynienia z kwadratem skali katastrofy. A jednak prawdopodobieństwo takie istnieje i jest o wiele wyższe, mimo wszystko, niż to wynikające z rozkładu normalnego.

Co więcej - jest na tyle znaczące i realne, że występuje w rzeczywistości,  i to całkiem często. Ogromna większość gatunków, które istniały na ziemi, już nie istnieje, a każdego roku pada średnio nieco ponad 10 procent amerykańskich firm (nie żeby gdzie indziej było lepiej, choć są miejsca, gdzie oficjalnie firmy oczywiście NIE padają). I wynika to, w przypadku firm, nie z tego, żeby one były jakoś wyjątkowo źle prowadzone, tylko tak to po prostu działa i - o dziwo! - rozkład jest zadziwiająco podobny zarówno dla firm (świadomie kierowanych przez przedstawicieli Homo sapiens sapiens), jak i dla żywych, ale bezrozumnych, istot (bezsilnych ofiar ślepej ewolucji).

A to, dlaczego "nieobliczalny mem tygrysi"... (Nikt się jeszcze nie domyślił? Widać zbyt fascynująco piszę.) To chodzi o to, że, widzicie ludzie - skoro w tym realnym systemie nie ma jakiejś "masy krytycznej", która by kochanej władzy dała pewność, że wywrotowe idee Tygrysizmu nie zainfekują całej sieci... Nie mówimy o podbiciu serc całego świata, bo większość lemingów jest nie do uratowania, ale też lemingi to tylko mierzwa, a nie podmiot... Mówimy o ewentualnej elicie, która by ewentualnie zastąpiła tych obecnych degeneratów i powiedziała lemingom - grzecznie, ale ze stalowym błyskiem w oku - co mają, a czego nie mają, robić. Zgoda?

No wiec, choć prawdopodobieństwo nie jest specjalnie po naszej stronie, to jednak nie ma żadnej obiektywnej i niepokonanej zapory dla Tygrysizmu! To już coś, prawda? Ktoś może rzec, że zgoda, ale przecież taki powiedzmy Korwin ma o wiele większą szansę, bo tych tam kontaktów ma jednak o wiele więcej, i o wiele więcej po prostu wyznawców.

Ja się z tym całkowicie zgadzam - przynajmniej, jeśli sprowadzamy sprawę wyłącznie do owego modelu z agentami i rozkładu potęgowego. Jednak, odchodząc nieco dalej od owego modelu, daje się zaobserwować ciekawy fakt, taki mianowicie, że z Tygrysizmu nikt się chyba jeszcze nigdy nie "wyleczył", a z Korwinizmu paru ludzi już tak, choć może nie wszyscy do końca.

Tak więc, jakby na tę sprawę nie patrzyć, to, jeśli nie poddamy się czarnemu pesymizmowi, to nawet Nauka i tutaj jest po naszej stronie. A gdzie Nauka, tam i Nadzieja! (Takiego sobie bonmota na poczekaniu wymyśliłem, fajny?) Tak więc, powiadam wam - idźcie i nieście Dobrą Nowinę Tygrysizmu pod każdą strzechę, pod każda dachówkę! O azbeście nie zapominając, ani o zielonej od śniedzi blasze renesansowych pałaców! Zwycięstwo może jeszcze być nasze! Nie mówię, że mem Tygrysizmu MUSI zwyciężyć, że mamy to jak w saku - ale warto walczyć, bo zwycięstwo MOŻE być jednak przy nas!

(Oczywiście w tej końcówce nieco się wygłupiam, ale cały ten tekst jest jak najbardziej NAUKOWY, a nawet HIPERNAUKOWY. A więc - IDŹCIE I GŁOŚCIE!)

triarius
---------------------------------------------------
Czy odstawiłeś już leminga od piersi?

Biężączka? Chyba jednak biężączka... Choć nietypowa

Po każdym wydarzeniu w rodzaju tej niedawnej masakry w Norwegii (o czym, swoją drogą, planuję nieco napisać, z głębi swego syntetycznego umysłu i kompletnego braku jakichkolwiek wiarygodnych faktów) na "prawicy" (trudno to słowo dzisiaj pisać bez cudzysłowu!) od razu rozlega się jazgot na temat kary śmierci i dostępu do broni palnej.

Co do kary śmierci, to trudno mi byłoby znaleźć coś równie idiotycznego, skoro cała ta "prawica" (pomijając oczywiście agenturę!) jest obecnie w sytuacji proletariatu (Marksa czy Toynbee'ego),  proletów (Orwella), humiliores z okresu późnego Rzymu, itp., itd. Domaganie się zniesienia jednego z niewielu funkcjonujących jeszcze skrupułów tej (światowej) władzy/elity, które mimo wszystko jakoś podludzi chronią, to naprawdę skrajny idiotyzm, w dodatku samobójczy.

Te skrupuły oczywiście, w mojej opinii, wynikają znacznie mniej z jakichś intelektualno-moralnych przyczyn, a w znacznie większym stopniu z tego, że owe elity (jak zgrzytliwie by to słowo w ich przypadku nie brzmiało) odrobiły prostą lekcję historii i wiedzą, iż wszelki terror, choć rozpocznie się, jak Bóg (świecki albo co najmniej łagiewnicki) przykazał, od hołoty, ale prędzej czy później uderzy i w samą elitę. Przykłady są w historii naprawdę liczne, ale im zapewne wystarczyło jedynie drobne przemyślenie kariery Robespierre'a czy Stalina na stosownych kursach Marksizmu Leninizmu, czy w innych Uniwersytetach Postępu i Szczęścia Ludzkości. Dlatego też oni się do stosowania terroru zupełnie nie palą, a dotychczas po prostu nie musieli.

Dlaczego nie musieli? Liberalna gospodarka - mówimy tu o realnym liberaliźmie, nie o jakichś utopiach czy rewizjonizmach! - funkcjonowała... Powie ktoś, że marnie. OK, jednak znowu chyba nie do końca się zgadzamy w kwestii tego, jaki jest w sumie cel realnego liberalizmu, wraz z jego gospodarką, i co jest w tym przypadku sukcesem. Ktoś powie, że jest to stałe "zwiększanie dostępu do dóbr" (w sumie konsumpcja, mało co, moim zdaniem, jest równie mało prawicowe!) i wtedy będzie miał poniekąd rację. Ja jednak nie wypuszczam się na tego typu wody wzniosłych (?) abstrakcji i dla mnie celem jest trzymanie hołoty (ludu, lemingów, proletów itd.) za twarz - raczej metodą niewielkiego kijka i sporej, choć w dużym stopniu jedyne wyimaginowanej, marchewki, zamiast masowego terroru.

I tutaj liberalna gospodarka dotychczas sprawdzała się naprawdę dobrze. Od zakończenia drugiej wojny światowej. Oczywiście nie na całym świecie, ale kto by się przejmował takimi krajami jak Polska czy Czechy, no a Rosjan nie było trudno (i nadal nie jest) wygodnie utożsamić z ich władzą i raczej zazdrościć im sukcesów - a konkretnie skutecznego podbijania świata, plus "braku bezrobocia", "równości płci" (miłość mych uczniowskich lat  traktaristka Frosia!) i czego tam jeszcze.

Ten stan - miły poniekąd dla obu stron, poza już całkiem tygrysią prawicą, której nie pasuje ów powolny i łagodny w sumie przecież postęp mrówczego i "humanitarnego" (z założenia) globalnego totalitaryzmu... W dodatku owa tygrysia prawica nie chce uwierzyć, żeby zawsze to miało już być jedynie mrówczo i humanitarnie (tutaj, swoją drogą, fajna sprzeczność), bo to się ich zdaniem musi prędzej czy później, z takich czy innych bezpośrednich przyczyn, zmienić. (Na co zmienić? Trza pomyśleć!)

Ten stan, jako rzekłem, dotychczas w sumie działał zadowalająco. Jednako ostatnio jakby przestawał. Przestawał zadowalająco działać, znaczy. A nawet ten i ów - bardzo zły człowiek, albo alternatywnie skrajny pesymista - zaczyna w tym genialnym systemie dostrzegać sprzeczności nie do pogodzenia, wraz ze zjawiskami wróżącymi rychłe się tego systemu zatarcie, aż po totalny kolaps. (Słowo "kolaps" nie wydaje mi się przesadnie polskie, ale w tym kontekście fajnie brzmi i sobie je zapożyczymy.)

Z jednej strony mamy europejską Unię, która, niesyta, wciąż, mimo wszystko, trwającą sytością swoich poddanych (co nie jest Unii zasługą!), oraz tym, że potulnie jak dotąd łykają oni wszystkie postępowe nauki i grzecznie wcielają je w życie - pakuje się w ryzykowne (mniejsza już, że wątpliwe moralnie, a nawet prawnie) awantury w rodzaju interwencji w Libii... Jednocześnie zaś ekonomia jej się wali, z ukochanym jej projektem wspólnej waluty. Który to projekt w oczach coraz większej ilości ludzi musi wyglądać jak coś motywowanego całkiem innymi niż zdrowo-i-uczciwie-ekonomiczne (dobro i konsumpcja poddanych) przyczynami. Przyczynami, które temu i owemu mogą się zacząć nawet wydawać przewrotne. (Żeby jedynie przy tym słowie pozostać.)

Oczywiście, tak samo jak w Rosji po zwycięstwie bolszewickiej "rewolucji" (przed też zresztą), były różne skrzydła i frakcje. Na przykład "prawicowa", która miała ochotę ograniczyć podbijanie świata na czas jakiś, aby zająć się uszczęśliwieniem i przekonaniem miejscowej ludności... Oraz "lewicowa", która za wszelką cenę chciała nieść tę rewolucję gdzie się da. (I, jak się zdaje, właśnie późne pociotki tej ostatniej nam tu w Unii miłościwie teraz panują.)

Tak samo w Unii, gdzie rozlegają się bojowe pohukiwania, że "obecny kryzys, oczywiście nie ojro, tylko krajów, które nie dość Unii się słuchały i chciały coś bez niej", to "znakomita okazja do przyspieszenia dalszej integracji", bo unijny minister finansów od razu rozwiązałby wszystkie te problemy. A jednocześnie ci spośród unijnej biurokracji i nowej nomenklatury (niniejszym wprowadziliśmy to pojęcie, to precedens!), którzy mniej w młodości palili marychy i mają jeszcze nieco czynnych zwojów kory mózgowej, plus odrobinę instynktu samozachowawczego, muszą już mieć portki pełne ze strachu. Przy czym zawartość strachu w tych portkach zapewne zwiększa się z dnia na dzień.

Sprawa, która sobie tak wolniutko, bez wstrząsów i prawie niezauważalnie podążała do szczęśliwego (dla niektórych, inni nie mają i tak nic do gadania) celu, nagle zaczęła się sypać. Konflikty - klasowe, nie bójmy się tego słowa! - zaczęły się zaostrzać. Tu i ówdzie upiorne widmo kontrrewolucji zaczęło podnosić swój paskudny łeb, a nawet w samej elicie (jak należy sądzić) zaostrzają się różnice zdań... Wkrótce (tutaj stosowny wykrzyknik, do wyboru) może tam dojść do konfliktów - ba, nawet powstania frakcji!

Liberalizm realny się nie sprawdził - nie tylko w oczach oszołomów w rodzaju Pana Tygrysa, ale nawet w oczach elit. Dla jednych to zbyt mało - i zawsze tak było, po prostu zmuszono ich, by siedzieli cicho i co najwyżej publikowali sobie Lenina w jakichś "Krytykach Politycznych"... Dla innych, skoro nie ma już dla wszystkich marchewek, a hołota podnosi łby... Albo wkrótce może zacząć je podnosić - to trzeba zdjąć aksamitne rękawiczki i użyć bardziej szorstkich środków.

Problem tylko - kim to zrobić? W istocie, jeśli się teraz ktoś wśród owej elity, z tych, co mają jeszcze parę aktywnych zwojów, zastanowi, to zacznie się zastanawiać i zastanawiać... Coraz intensywniej... Że przecież elita też nie jest monolitem. Że taki na przykład unijny biurokrata (oczywiście to się tak tam nie nazywa, ale, że nie wiemy jak, to sobie tak go roboczo określiliśmy) ma samochód, komórkę, mieszkanie z widokiem, diety, kotlety, przeloty, dzieci na studiach i z zapewnioną karierą... Ale, jakby tak to cynicznie wszystko wycisnąć, to co on naprawdę ma? Na czym opiera się jego władza? Na czym opiera się właściwie posłuszeństwo tego ludu - suwerennego, a jakże! I w ogóle celu wszystkich tych uszczęśliwiająco-umoralniających zabiegów - ale jednak w sumie to przecież bydło, prolety i hołota!

I tak sobie ten hipotetyczny myślący przedstawiciel tej dzisiejszej światowo-europejskiej elity rozmyśla. A nie są to myśli wesołe. My zaś możemy się w tym akurat przypadku z ową elitą - normalnie od nas, szaraczków, o lata świetlne odległą, wyniosłą i niedostępną - o tyle zrównać, że też możemy sobie pomyśleć. Nawet na te same tematy! Czyż to nie jest rewolucyjna okoliczność?

Na początku wspomnieliśmy o pistoletach, a raczej, durnych naszym zdaniem, wrzaskach wszelkiej "prawicy" za ich pełną dostępnością po każdym tego rodzaju wydarzeniu, jak niedawna masakra. Nie jest to, naszym tygrysim zdaniem, aż tak durne i tak samobójcze, jak domaganie się kary śmierci, ale durne jest. Jednak tekst wyszedł nam i tak długi, bo nie dało się wyjaśnić kwestii tej kary śmierci bez poruszenia nieba i ziemi - jako że wszystko się ze wszystkim w tym świecie łączy, a niektóre rzeczy łączą się nawet bardziej - więc o pistoletach już tym razem nie będzie. Może tylko bonmot na pociechę: "Pistolet to kobieca broń - jak trucizna albo czary". (Wymyśliłem to parę dni temu i zadedykowałem, znowu, hajduczkowi Iwonie Jareckiej.)

Mam nadzieję, że powyższe moje rozważania nie są całkiem nieinteresujące, że kogoś zapłodnią (zanim uczyni to, uzbrojony w stosowny nakaz, któryś z działaczy gejowskich), i że, jeśli się ostro pomyśli, daje się tu nawet znaleźć związek tego wszystkiego z karą śmierci i postulatami w jej sprawie, które uważam (jak większość z tego, co robi czy gada, dzisiejsza "prawica") za równie głupie, co samobójcze! Jasne - tradycyjne wartości, normalne zdrowe społeczeństwo... Wszystko to racja. Jednak stanowczo krytykowanie obecnego syfa i całej tej rzekomo "humanitarnej" ideologii, która za nim stoi, ja bym zaczynał od całkiem innych spraw. A już szczególnie w tak rewolucyjnych i nabrzmiałych gwałtownymi wydarzeniami czasach, jak te, które nam właśnie nadchodzą. Dixi!

* * *

Zaraz, byłbym zapomniał o bonmocie, który przed chwilą do mnie przyszedł. Trochę się wiąże z powyższym. Oto i on:

Jedyną znaną mi i w miarę sensowną alternatywą dla wizji niezależnych od siebie cywilizacji, proponowaną przez Spenglera, jest ortodoksyjna wizja ciągłego rozwoju jednej ogólnoludzkiej cywilizacji - czyli w największym skrócie: "Od Sargona do Magdaleny Środy", albo może: "Od udomowienia owcy do letnich skoków narciarskich w telewizji HD".

(Być może jednak zapomniałem o Konecznym. No więc proszę - dla jego zwolenników to może być: "Od Romulusa do Bronisława Komorowskiego".)

Tak czy tak, bardzo budujące i wzniosłe wizje, prawda?

triarius
---------------------------------------------------
Czy odstawiłeś już leminga od piersi?

Zaczynając od pasa, jedziemy w dół, a potem się zobaczy... Może dojdziemy aż do astrologii, kto wie?

Na początek sobie zacytujmy, po prostu z marszu:

Niezwykle atrakcyjna dama w średnim wieku i ja, skarżyliśmy się na tych, którzy perfumują się na poważne testowanie win. Ujrzałem to w nieco innym świetle, kiedy rzekła: "Nigdy nie mam z tym problemu, ponieważ nigdy nie nakładam perfum powyżej pasa.

To było z jednej z tych książek, com je sobie ostatnio kupił, i o których tyle opowiadam (żeby was ludzie kłuć w oczy!). Konkretnie "Scents & Sensuality", autor Max Lake. ("Zapachy i zmysłowość", gdyby ktoś potrzebował tłumaczenia.) Traktująca o zapachach, smakach, winach, feromonach i erotyce. Już ją zresztą kiedyś wspomniałem w związku z osłem i wypadkami lotniczymi.

Jaki to ma związek z CZYMKOLWIEK, spyta ktoś? Z czymkolwiek to akurat ma - na przykład z moimi zainteresowaniami. Których imię jest legion. Że to nie o polityce? I tak, i nie. (Niezależnie od tego, jak należałoby interpretować "tak", a jak "nie". Tutaj to akurat bez znaczenia, bo wyczerpujemy obie alternatywy.)

Z jednej strony, kto powiedział, że to musi być o polityce? To mój prywatny blogasek i ja tu sobie piszę, albo i nie, o czym mi w duszy śpiewa. ("Drzwi od wychodka" akurat w tym kontekście nie będę przypominał i PROSZĘ SZYBKO O NICH ZAPOMNIEĆ!) Jednocześnie tusząc (ach, jak ja lubię takie starożytne słowa!), że ew. Czytelnik uzna cokolwiek co mnie kręci, i o czym ja tu napiszę, za jakoś tam interesujące. "Piękny umysł" i te rzeczy. (Nie tylko zresztą umysł, pochlebiam sobie.)

Z drugiej strony - to JEST polityczne! W tym sensie, że my tu mamy swego rodzaju ośrodek neostoicyzmu, a to nie jest nie-polityczne. Na pewno nie całkiem. Co to jest ten neostoicyzm, spyta ktoś? (I "to jest bardzo dobre pytanie!" Jako rzecze Klasyk.) Neostoicyzm to jest postawa, wyrażająca się w haśle "(Nie być) ani lemingiem, ani treserem lemingów!"

W sumie, na głębszym niejako poziomie (historyczne paralelizmy itd.), jest to dokładnie to samo, co uprawiali różne tam Seneki starsze i młodsze, Cycerony - o Epiktetach, które w dodatku były niewolnikami, nawet nie wspominając. Na poziomie nieco płytszym, jednak tamci to byli przeważnie dęci nudziarze, a my nie! (Poza akurat Epiktetem. No i poza tymi, którzy katrupili co paskudniejszych cezarów, albo przynajmniej ostro przeciw nim knuli. Ale sza, bo to się nie może wydać! Dlatego zresztą mamy to w nawiasie.)

Nasz neostoicyzm (który w wielu kontekstach możemy sobie nazywać po prostu "stoicyzmem") jest (choć to subiektywna opinia i mogę się mylić) o wiele fajniejszy, mądrzejszy, a także, da Bóg, skuteczniejszy. Co najmniej w prywatnym wymiarze, jeśli już nie w innych. Częściowo zresztą dzięki cudom zachodniej cywilizacji, jak to: internet, blogowanko... I co tam jeszcze. Których negować mimo wszystko nie można, choć to się na naszych oczach kończy i w dodatku b. nieładnie przy tym wygląda.

No i jesteśmy oparci na Spenglerze - ale sza, nie wspomnę nawet o tym, bo może odwiedzi nas jakiś Nicek i dostanie biedak wylewu. Choć, po prawdzie, to bez pana S. nawet byśmy nie wiedzieli, że to stoicyzm, prawda? Więc cicho sza, na ucho, ale my swoje jednak wiemy.

No, tośmy powyższym światu pokazali, że nie poczuwamy się do zajmowania wyłącznie polityką, pokazaliśmy też naszą indywidualną wolność, pisząc o... O tym, co było na początku. A co mnie, mówiąc zupełnie szczerze, nieźle zaintrygowało i sprawiło, że w tej obskurnej burej szarości realnego liberalizmu, przy nadciągającym mroku jeszcze, jak podejrzewam, obskurniejszego totalitaryzmu...

Zapewne, prędzej czy później, rozświetlonego jedną czy drugą łuną i ożywionego jedną czy drugą krwawą plamą - w tej właśnie, niezbyt mi do estetycznego zmysłu przemawiającej rzeczywistości, jakoś to mi się wydało radykalnie inne... Jakoś bardziej w moim guście.

Gdyby jednak był tu z nami ktoś, dla którego takie rzeczy nie są interesujące - jakiś na przykład pasjonat (o gościach nie będziemy przecież mówić "świr"!) wolnego rynku... Albo w ogóle ktoś, kogo interesuje tylko polityka, choćby szeroko pojęta, jak to zazwyczaj na tym blogu - to ja jednak o niego też zadbam. Fajnie by było pokazać światu, i sobie, że naprawdę jestem całkiem wolny i mogę sobie o czym chcę... Ale któż tak naprawdę jest wolny?

Czy możliwa w ogóle jest taka wolność, żeby ignorować oczekiwania potencjalnego klienta i nie wyjść na tym marnie? A jeśli nie, czy to skutek panującego nam miłościwie leberalizmu? Czy też kondycja ludzka po prostu? Ach, ach i jeszcze raz ach! Tyle pytań, tyle pytań!

Jednak teraz będzie, mimo wszystko, o ekonomii. Czyli o szeroko pojętej polityce. Nie zaniedbując wolnego rynku. Pewnie to by niejednego zaskoczyło (nie zaskoczy, bo ci to mnie z pewnością nie czytają, jeśli nawet kiedyś czytali), ale Pan Tygrys wie o ekonomii niejedno. Zapewne więcej, niż spora część wolnorynkowców spod podwórzowego trzepaka, tak aktywnych w sieci!

No i wśród tych książek, com je sobie ostatnio kupił, i którymi tak ludzi kłuję (jak to się @#$% pisze, bo mi to gugiel podkreśla?) i budzę zawiść, jest też parę o ekonomii. I nawet tytuły mają zabójcze. Jedna to wydana w 2003 książeczka autorstwa pana Charlesa Gave, której tytuł na polski (oryginał jest po francusku) brzmi: "Lwy prowadzone przez osły: Esej o ekonomicznym krachu (który nadejdzie, ale bardzo łatwym do uniknięcia) Eurolandu w ogólności, a Francji szczególnie)".

Bardzo rynkowa książeczka zresztą, z mottem z Friedmana na tyle okładki i w ogóle, ale bez obsesji czy zacietrzewienia. Pokazująca na masie wykresów, że dzisiejsza Europa jest ekonomicznym potworkiem i nieudacznikiem, a jak się pogorszy koniunktura na świecie, to ekonomicznie padnie. Pisane, jako się rzekło, niemal dziesięć lat temu.

Druga, to spora kniga autorstwa Paula Ormeroda, któren, jak wynika z tego, co tu o nim piszą, jest autentyczny ekspert i niegłupi gość, zresztą sława. I ona ma tytuł (też sobie od razu przetłumaczymy na nasz, choć to jest po angielsku): "Dlaczego większość rzeczy się nie udaje? Ewolucja, Wymieranie i Ekonomia"

Facet fajnie analizuje różne ciekawe sprawy, związane oczywiście z ekonomią, ale dość szeroko pojętą. Jak to padanie firm. Okazuje się bowiem, że w kapitaliźmie firmy naprawdę ostro padają, jakby to nawet lubiły. (Nie, żeby gospodarka planowa miała być lepsza, tego on oczywiście nie mówi, ale amicus Plato itd.) I cała masa innych ciekawych spraw. Zacytujemy sobie coś, coś krótkiego, ale żeby było o wolnym rynku. (Dlaczego akurat o nim? To bardzo dobre pytanie!)

Na ile teoria wolnorynkowa rozważa pojęcie równości, koncentruje się na tak zwanej zasadzie Pareto (Pareto concept). Odnosi się ona do stanu rzeczy, w którym nikt nie będzie miał lepiej, nie sprawiając jednocześnie, by ktoś inny miał gorzej. Ogromny intelektualny wysiłek został włożony w ustalenie teoretycznych warunków w których tak zwane optimum Pareto możliwe jest do uzyskania.

Jednak w kontekście większości dyskusji o nierówności, sama ta koncepcja wydaje się dość dziwaczna. Na przykład niemal każdy się zgodzi, że gdyby Adolf Hitler został zamordowany w roku 1933, tuż zanim doszedł do władzy w Niemczech, świat byłby o wiele lepszym miejscem. Moglibyśmy oszczędzić sobie zarówno drugiej wojny światowej, jak i masowych eksterminacji dokonanych przez nazistów.

Jednak, zgodnie z zasadą Pareto dotyczącą równości, to by wcale nie była dobra rzecz, ponieważ co najmniej jedna osoba, w tym przypadku zamordowany Adolf Hitler, wyszedłby na tym gorzej. Fakt, że wiele milionów wyszłoby lepiej nie ma, zgodnie z zasadą Pareto, żadnego znaczenia.

(Rozbiłem to na mniejsze akapity, poza tym jest wiernie, jakby to tłumaczyła Penelopa!)

I tu można by się diabolicznie zaśmiać, można by powiedzieć fanatykom wolnego rynku "zyg zyg marchewka!", można by ich poprosić o rozwiązanie tego dylematu. Różne rzeczy można by zrobić, ze stwierdzeniem (bardzo w stylu Pana Tygrysa), że między ekonomią i resztą nie ma żadnych ostrych granic, że jedni (obsesjonaci wolnego rynku na przykład) dokonują od strony ekonomii agresji na tę całą resztę, inni zaś (słusznie lub nie, i mniej lub bardziej skutecznie) ingerują ze strony tej reszty w ekonomię. Albo też starają się ograniczać jej, mniej lub bardziej, pozaekonomiczne, mniej lub bardziej uboczne, skutki. W imię jakichś tam innych, ich zdaniem (moim często też) wyższych, wartości.

Jednak to pozostawię moim ew. Czytelnikom do poprzeżuwania, zastanowienia się i ew. przedyskutowania (na przykład tutaj!), zakończę zaś pierwszym mottem, witającym nas na kartach tej francuskiej książeczki - tej o lwach, osłach, Europejskiej Unii i jej przyszłym krachu (który się po paru latach ładnie spełnia, na naszych oczach zresztą). Oto to motto (co za cudowny rymowany zwrot!): "Ekonomiści zostali stworzeni po to, żeby astrolodzy zaczęli wyglądać poważnie".

(A najśmieszniejsze, że to wymyślił jakiś anonim. Ciekaw jestem, czy to jeden z naszych licznych genialnych blogowo-komętowych Anonimów!?)

Swoją drogą, wiem że tytuł jest kretyński. Tej mojej gawędy znaczy, którą szczęśliwie kończysz czytać. No i postmodernistyczny w dodatku - jakbym pracował na nagrodę Nike, czy coś. Jak wymyślę coś lepszego... O wiele lepszego znaczy... To może jeszcze zmienię. Kto mi zabroni? Teraz, kiedy już nigdzie się nie agreguję? Ach, wolność, wolność! Teraz to se mogę na przykład cyzelować do upojenia.

triarius
---------------------------------------------------
Czy odstawiłeś już leminga od piersi?

Ekonomia (tygrysia i wszelkie inne, a szczególnie liberalna)

Naprawdę nie chciałbym, by wyglądało, że się wciąż czepiam Wyrusa, ale akurat gość mnie znowu zapłodnił. (Na szczęście w przenośni, jeśli wolno mi tu brzydko rzygnąć homofobią.) Otóż Nicek w swym ostatnim poście parę razy rzekł coś o "pustych garnkach" (które doprowadzą rodzime lemingi do opamiętania), a na to Wyrus coś w stylu "więc jednak ekonomia, a nie ideologia?"

OK, nic złego, czy głupiego, nie rzekł... I żeby nie było - nie jestem stróżem Nicka, nie odpowiadam za jego sformułowania, ani nie muszę go bronić. Nie muszę, bo ani nikt mnie nie zmusił, ani też on (przeważnie) obrony nie potrzebuje. Co więcej, Nicek nie jest żadnym certyfikowanym Tygrysistą, czy Młodym Spenglerystą. Ani sam się nigdy jako ktoś taki nie deklarował, ani ja jakoś nie czuję wewnętrznego przymusu, by go na to zaszczytne stanowisko mianować.

Fakt, że ostatnio, dla mnie, pisze przeważnie całkiem sensownie, ale czasem jak coś łupnie! I ja muszę na to odpowiadać afrykańskimi bajeczkami o zajączkach... Potem Nicek się poprawia, albo co najmniej zmienia temat, i bajeczki pozostają niedokończone, w zawieszeniu. Ubaw!

Jednak ten na wstępie cytowany dialożek, jako się rzekło, mnie zapłodnił. Bo to naprawdę jest sprawa niepozbawiona wagi i warta sobie wyjaśnienia. A więc wyjaśnijmy!

Zresztą idźmy od spraw mniej istotnych do najważniejszych, bo jest w tym krótkim Wyrusa dictum spore materii pomieszanie. Więc, jeśli mogę tak Nicka tutaj pobronić, wczuć się niejako w jego poglądy i z nimi utożsamić (a znam je nienajgorzej, jak sobie pochlebiam), to rzekę, iż nikt przecież nie głosi, że "najważniejsza jest ideologia". Konserwatyzm to przecież właśnie brak ideologii, a Nicek - całkiem jakby był Młodym Spenglerystą - ostatnio sporo i elokwentnie mówi o "odrzucaniu oświeceniowych kłamstw"... I tyle!

Odrzucanie ideologii, która jest tak powszechnie obecna, że nawet już jej nie widzimy jako ideologii, to nie jest całkiem to samo, co jakichś własnych ideologii snucie! Nicek zdaje się głosić (poza swym religijnym millenaryzmem, czy co to może być, czego ja akurat całkiem nie podzielam), odrzucenie oświeceniowej ideologii, która wypacza nasze spojrzenie na rzeczywistość i czyni nas bezwolnymi ofiarami różnych Michników (o Kiszczakach i Putinach nie wspominając), i że najważniejszy jest w sumie człowiek. (Wiem - "bolszewizm czysty, bo tow. Lenin też tak mówił". Na drzewo!)

I tu się z Nickiem całkowicie zgadzam. Teraz najważniejsze i tytułowe... Fanfary, werble, chóry starców zawodzą... Na scenę wchodzi EKONOMIA!

Czy ktoś mówi, że ona jest nieważna? Nicek na pewno nie, ale to w końcu ledwo co wyleczony liberał, a do tego przedsiębiorca na niemałą skalę itd. Ale nawet ja też nic takiego nie mówię. Wbrew pozorom. Mówmy tu raczej o moich poglądach, bo trudno mi gadać za Nicka, to jednak zbyt skomplikowana kwestia, by można było w czyimś imieniu, na podstawie tego, co sobie pisze na blogu, przemawiać. Sądzę jednak, że my się z Nickiem w sumie w tej kwestii też zgadzamy. (Jak nie, to protestuj Nicku!)

Więc to nie jest tak, że Pan Tygrys ma jakąś fobię "wolnego rynku" - w sensie, że jak zobaczy babuleńkę handlującą pietruszką na trawniku, to dostaje szału i dzwoni po straż miejską. Albo jak widzi kogoś, kto rozkręca biznes polegający na tym, że, powiedzmy, tłumaczenia Spenglera na polski dokonują się w try miga, wierne, czytelne, nieocenzurowane, i dostępne dla każdego za jeden uśmiech... (O polskich bombach termo za dwa, góra trzy, uśmiechy, już nie wspominając, bo to niepolityczne i w ogóle.)

Jak widzi coś takiego, to wcale mu się świat nie wali i agresja w sercu nie wzbiera - wprost przeciwnie! Jakiego "wolnego rynku" Pan Tygrys nie znosi? "Wolnego rynku" jako religii, jako ideologii (!), jako mętnej i pokracznej "teorii"... Choćby nawet tylko ekonomicznej, a przecież ci ludzie wcale się z tym do ściśle zdefiniowanej ekonomii nie ograczają.

Babcia handlująca pietruszką - OK, istnieje. Ale jeśli TO ma być ten słynny "wolny rynek", no to, ludzie, nie ośmieszajcie się, bo o czym tu w ogóle gadać? Jeśli się zaś to pojęcie spróbuje przenieść na wyższy, bardziej ogólny poziom, i potraktować bardziej ściśle "naukowo", to co widzimy? Że w istocie nie sposób w żadnym wartym analizowania przykładzie stwierdzić jednoznacznie CO "wolnym rynkiem" jest, a co już nie.

Z definicji jest chyba tak, że: "Wolny rynek to jest to, co się podoba zwolennikowi wolnego rynku, a wszystko inne to wolnego rynku ograniczenia i w ogóle anatema". Fajne to jako definicja i bonmot, ale jednak jeśli mamy na tej podstawie na serio analizować rzeczywistość, to bez żartów! A tak przecież jest - wystarczy sobie pogadać z pierwszym z brzegu korwinistą. U nich Chiny to potrafi być raj czystej wolności, USA to kraj do imentu przeżarty antyrynkową biurokracją... Itd, itd.

Ale miało być o ekonomii, a ja wciąż o mętnych hipostazach w rodzaju "wolnego rynku". Sorry! Ekonomia więc... Ekonomia JEST oczywiście ważna, bo dotyczy ZASOBÓW, które (z definicji, bo inaczej nie nazywalibyśmy ich zasobami) są OGRANICZONE. Ograniczone, a jednak potrzebne, często niezbędne.

Mamy więc ekonomię, jak najbardziej. Ale ekonomia tygrysia - całkiem inaczej, niż ekonomia liberalna, w której nas różne autoryteta nurzają - zaczyna od tego właśnie, co ta druga raczy ignorować... Czyli od pytania "KTO TYMI ZASOBAMI DYSPONUJE?"

Dla liberała to w sumie nieistotne - ważne jest co najwyżej, by było "dobrze zarządzane" i w sumie, w ostatecznym rachunku "dobrze służyło Postępowi, Ludzkości, Konsumpcji..." I czemu tam jeszcze. W oświeceniowym świecie, którego liberalna ekonomia (z "wolnym rynkiem" na czele) kwestia władzy w ogóle jest traktowana, jako "coś poza"... Poza polem widzenia, poza tym, co w istocie warto jest badać.

Jak "niewidzialna ręka rynku" Adama Smitha to oświeceniowa, deistyczna Opatrzność, tak władza, to z założenia (choć dość implicite) to Szatan. A już szczególnie władza Państwowa. Nie wiem, można by tu nieźle pojechać Spenglerem i jego subtelnymi analizami podejścia do narodu i państwa u różnych Kultur/Cywilizacji... Co by nas chyba szybko doprowadziło do "judaizmu plus wieprzowiny". Ale to byłoby długie, skomplikowane, więc nie teraz. (W sumie miałem zamiar napisać króciutką i prostą rzecz, ale ubaw!)

W każdym razie dla Nas, Młodych Spenglerystów (oraz ich Sympatyków), kwestia tego "KTO MA" dany zasób - a bardziej precyzyjnie: "KTO NIM MOŻE SOBIE DYSPONOWAĆ WG. SWOJEJ WOLI", jest właśnie absolutnie Kluczowa.

Dlaczego nie po prostu "kto ma"? A dlatego, że "mieć" to sobie można, np. na podstawie "świętego prawa własności", czy innej mętnej hipostazy, ale nam chodzi o fakty i o real. Jeśli ma, to dlaczego inni, co nie mają, nie są mu tego w stanie odebrać? Co, kto, jakie siły, czy ew. przekonania, ich przed tym powstrzymują? TO są podstawowe pytania ekonomii, a nie bełkot o krzywych Laffera i wartościach granicznych, które to sprawy są trywialne dla zdolnego ucznia liceum (wiem, bo byłem takim, i były dla mnie trywialne, są zresztą nadal).

Ekonomia jest więc dla nas ważna, ale też, co wynika z tego, com tu rzekł przed chwilą, nie jest ją wcale tak łatwo jednoznacznie wydzielić z całej reszty rzeczywistości, czy choćby całej reszty życia społecznego. I to właśnie jeden z najistotniejszych powodów, dla których Młody Spenglerysta nie przepada za mówieniem o ekonomii.

Oczywiście liberały popełniają w kwestiach ekonomii także i inne (sprośne) błędy. Na przykład wmawiając nam, że "siła państwa zależy od takich spraw, jak ilość różowych golarek do (excusez le mot) pizdy na głowę ludzkości". Kiedy jakiś szalony nacjonalista domaga się np. silnej polskiej armii, czy wprost bomb A... Z, to taki liberał tłumaczy mu pracowicie, że droga do tego wiedzie WŁAŚNIE przez wzrost produkcji owych golarek. "Ceny bowiem spadną, każdy będzie miał po sześć... Nie będziemy musieli importować, nawet zaczniemy eksportować, co jest współczesną wersją militarnego podboju...No i nie zapominajmy o żelu do pięt!"

Oczywiście negowanie tych przemądrych nauk to bolszewizm w wersji czystej. No bo jak to? Bez "świętego prawa własności"?! Bez bicia czołem (patrząc na Wschód) przed "wolnym rynkiem?! Pragnąc pozbawić Lud nieograniczonej konsumpcji różowych golarek i żeli do pięt?!

OK, niech będzie. Mógłbym po prostu odpowiedzieć, że jak cię lewak wyzywa od bolszewików, to wyraźnie jesteś na dobrej drodze (by dać mu, i jego kumplom, w dupę). A że świry od Korwina to lewizna, nie może chyba być dla zdrowych na umyśle ludzi wątpliwości. ("Skrajna prawica skrajnej lewicy." Prawica w formie, lewizna w treści. Globalizm, utopizm i panekonomizm - gdyby komuś było potrzeba paru argumentów.)

Powiem jednak, że zasadniczą różnicą pomiędzy naszym podejściem, a podejściem wszelkiej lewizny, jest ta, że my tu staramy się trzeźwo analizować JAK FUNKCJONUJE TEN NASZ ŚWIAT, lewizna zaś - czy to będą liberały dowolnej maści; czy socjaldemokraty; czy różne obrzydlistwo od wolności pedalenia się, chodzące na pasku wielkiego kapitału, Unii Ojro i za ich (czyli nasze) pieniądze - zawsze w sumie buduje, na naszych grzbietach, jakąś swoją UTOPIĘ.

Utopia zaś to właśnie ostateczny i nieomylny symptom każdej lewizny.

triarius
---------------------------------------------------
Czy odstawiłeś już leminga od piersi?

Konkrety? Poniekąd faktycznie konkrety...

Jeśli ktoś ma się zaraz rozczarowć, bo obiecane w tytule konkrety to jednak nie będzie gwarantowana recepta na wywalenie tej kurewskiej bandy u żłobu na zieloną trawkę... A tym mniej do kamieniołomów, gdzie ich miejsce... Przykro mi! Z jednej strony mi przykro, z drugiej jednak dumny jestem i blady, że ktoś miał ode mnie AŻ TAKIE oczekiwania! Obiecuję, iż zrobię wszystko, co w mojej mocy, by jeszcze kiedyś je spełnić!

Na razie jednak konkret nieco mniejszy, choć konkretny. I nie to, żeby się CAŁKIEM nie wiązał z tym, o czym ja tu (i tam) pyskuję, co głoszę, i na czym zasadza się (jak to się pięknie mówi) Młody Szpęgleryzm. Bo ja pyskuję, głoszę, a MS się zasadza, m.in. na tym, żeby, zamiast przekomarzać się z P*kotami tego świata, z przerwami na nurzanie się z dziką radością w narodowej martyrologii, podziałać ile się da, jak to się mówi w wojskowych kręgach, "bez kontaktu z wrogiem".

Czyli zadbać o własną fizkulturę, sprawność umysłową, wykształcenie (nie mówię tu o wumlowaniu, które w tej epoce upadku za wykształcenie zwykło uchodzić!)... O niezależność (chciałaby dusza!) finansową wreszcie, bo bez tego jednak nijak, a już na pewno nie w tych czasach.

I tu powinniśmy sobie pomagać ile się tylko da! Dla tych spraw "w sobie", a także dla samego "w sobie" pomagania i kontaktów... I solidarnościów różnych (z MAŁEJ litery, bez agentów Bolków i taniego sentymentalizmu!)... Krótko mówiąc, dla tego, co niektórzy nazywają "socjalizmem", ale to durnie albo nawet i po prostu zdrajcy.

No więc, dojdźmyż wreszcie do obiecanych konkretów. (Nie żeby ten wstęp nie miał wartości!) Otóż czy ktoś z Was...? Czy ktoś z Państwa...? Czy ktoś z Pań i Panów...? Nie odczuwa potrzeby stworzenia sobie, albo komuś, albo jakiejś wspólnocie, STRONKI czy BLOGASKA?

Blogaska można oczywiście stworzyć w wielu miejscach, ale albo bedzie on na jakimś blogspocie, jeśli nie  O WIELE gorzej, albo będzie w blogowisku, co nie każdemu pasuje... Ktoś może jednak chcieć blogaska na Wordpressie - takiego, jakiego ma np. Nicek ==> http://nicek.info <== (Ja zresztą też mam parę, tylko niespecjalnie chyba dla Was, ludzie, interesujących, więc nieważne.)

Więc stronka (lub blogasek), ze wszsytkimi bajerami, na własnej, jeśli ktoś chce, domenie (w końcu domena jest niemal za darmo, przynajmniej za pierwszy rok np. w http://az.pl)... POZA ZASIĘGIEM miejscowego... Wiecie o kogo i o co chodzi... I CAŁKIEM ZA DARMO!

No to właśnie - kliknijcie sobie na ten linek: http://www.000webhost.com/413159.html i jazda! Wszystko tu jest - profesjonalny hosting, poza zasięgiem, bez żadnych reklam, z ew. domeną... Naprawdę ZA DARMO!

Ze sporą (zapewniam Was) ilością przestrzeni na dysku, oraz naprawdę nie byle jakim transferem - szybko takiego ruchu nie będziecie mieli, żeby Wam tego transferu zabrakło.(A jeśli zabraknie, no to gratulacje - wielu dałoby się pokrajać, żeby tylko mieć taki ruch na stronce, bo to grozi poważną forsą i tak dalej.)

Jeśli ktoś jeszcze nie myślał, żeby sobie zrobić stronkę, no to teraz ma okazję i niech pomyśli. Serio mówię, naprawdę można z tego mieć masę radości i niemało pożytku. Także w związku z naszą tu walką, jeśli ktoś akurat do tego taką stronkę chciałby wykorzystać. Zresztą tam może być WIELE stronek, nie ma problemu!

Oto bannerek, a raczej bannerzysko, ale prawda że ładny? Tyle że, tam piszą, że 250 MB, a teraz to jest już całe 6 razy więcej!







Oczywiście całkiem bez cienia angielszczyzny może być ciężko, ale tej angielszczyzny nie potrzeba aż tak wiele. Zresztą, gdyby ktoś miał jakiś wzniosły, czy ważny, pomysł na stronkę, mógłbym pomóc.

Najzabawniejsze jest jednak chyba to, że oni nie tylko za darmo dają, ale jeszcze PŁACĄ! Całe pięć dolarów, na PayPal (załóżcie se ludzie konto, co ja miałem parę lat temu, kiedy dla Polaków PayPal'a nie było! to istny skarb!) za każdego człeka, któren się tam zapisze (ZA DARMO) i pozostanie zapisany przez 30 dni. A dlaczego miałby nie pozostać, że spytam?

Tak że są w tym niemal wszystkie składniki Młodego Szpęgleryzmu - robienie swego, pomaganie drug drugu, knucie poza zasięgiem i/lub uniezależnianie się ekonomicznie (od tego kurestwa), bo człek zgięty i w ziemi nosem dłubiący w poszukiwaniu paru groszy na chleb, nie ma przecież czasu, energii, pewności siebie, szacunku otoczenia, zasobów... I w ogóle większości rzeczy, które są potrzebne do knucia i ew., daj nam Panie Boże, wyzwolenia nieszczęsnej Ojczyzny.

Tak więc - zakrzyknijmy chórem: "Niech nam żyje 000webhost.com!"... I pędem do zakładania stronek! (Poza zasięgiem i w ogóle cudnych.)


triarius
---------------------------------------------------
Czy odstawiłeś już leminga od piersi?

Jak nie znoszę skatologii... To jednak trzeba w końcu było powiedzieć!

Zaczynam podejrzewać, że nic nie przyhamuje inwencji twórców ideologii widzących sens i istotę świata w ekonomii, ani też entuzjazmu ich wyznawców... Dopóki ktoś nie stworzy równie kunsztownej ideologii, w której sensem i istotą świata będzie kloaczne się wypróżnianie.

triarius
---------------------------------------------------
Czy odstawiłeś już leminga od piersi?

Nie ma jednak żadnego kryzysu - Tusiu, Rostosiu, kocham was chłopcy!

Parę dni temu napisałem dość gorzki, żeby nie powiedzieć więcej, kawałek o tym, jak to kryzys i Druga Irlandia dotarły do mojej skromnej siedziby i zajrzały mi do spiżarni.

Okazuje się jednak, że wydawnictwo ebookowe Złote Myśli ma się nadal znakomicie i wcale nie pada, tylko właśnie kwitnie, natomiast faktycznie drobna (?) niedoróbka była, ale nie w tych tam miliardach, co to je Unia... Nie u Tusia naszego kochanego... Nie u naszego kochanego Rostoszczaczka... Tylko w skrypcie strony, co mi pokazywała moje prowizje.

Forsy więc jest znacznie więcej, niż wyglądało (choć, powtarzam, do Mira i Rycha mi wciąż daleko), a mi wypada... Skoro się powiedziało A, to trza, niestety, powiedzieć i Beeeeeeeeee...

No to mówię. Przepraszam wszystkich, którzy spać ostatnie noce nie mogli z troski o moje losy! Odwołuję chęć robienia jakichś tłumaczeń! Odwołuję nawet chęć pędzenia leniwych do roboty! Przecież leni od zawsze cenię - a każdym razie o wiele bardziej, niż leberalnych pracusiów!

A teraz gromkie "hip hip hura!" na cześć wydawnictwa Złote Myśli (choć nie wszystko, co wydają jest całkiem w mój smak, a nawet, turpe dictu, nie wszystko, co czego przyłożyłem rękę, jednak życie to nie bajka), a jeśli ktoś też chce sobie fajnie radzić w kryzysie, to może zainteresują go ich własne, z serca płynące, rady. Oto linek: http://ekonomia-przetrwania.zlotemysli.pl/triarius,1/

Mam nadzieję, że nie tylko ja po tej stronie barykady na razie jakoś spadam na cztery łapy (może to skutek mojej sympatii do kotów?) - w końcu wiem, że kryzys jest i raczej szybko nie będzie lepiej. Jeśli w ogóle. Mówię w każdym razie o domowych finansach. Ja w każdym razie chwilowo nie panikuję, sorry za ten fałszywy alarm!

A jeśli ktoś zaczął się niepokoić o tę moją nagłą sympatię do platformianych mędrców od ekonomii i innej, jak motylek od Merkeli do Tuska i z powrotem fruwającej targowicy, to mówię: spokojnie,  Z TYM to się oczywiście wygłupiam na całej linii!

---------------------------------------------------  
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

Leszek Biały i koniec historii

Jak wszyscy z pewnością wiedzą, już jakiś czas temu nastąpił koniec historii. I nawet zadano sobie trud, by nas o tym poinformować, co jest słodkie, bo przecież większość równie ważnych wydarzeń odbywa się ostatnio bez naszej wiedzy, ponad naszymi głowami niejako. "Po co babcię denerwować, niech się babcia cieszy!" Nie zapominając przy tym o: "Szoruj babciu po kolei zlew i wannę. Zostaw szynkę, jadaj kleik albo mannę. Pierz skarpetki, kurze ścieraj, jadaj dżemy. I broń Boże, nie umieraj, bo zginiemy!" - wielkiego Jacka Zwoźniaka. Tylko głosować babci nielzia i jej kochany wnuczek na wszelki wypadek schowa dowód.

Niektórym się może "koniec historii" kojarzyć złowieszczo, tym bardziej w połączeniu z takim nazwiskiem, jak Fukuyama. Bo to i "Tora Tora Tora" z tymi wszystkimi płonącymi pancernikami... i kamikaze... i harakiri (elegancko zwane seppuku)... i samuraj wyskakujący z przydrożnych krzaków, by przeciąć powracającego z targu kmiotka przez całą długość kręgosłupa, testując swój nowy miecz...

Kmiotek zaś, znakomitością tego miecza porażony, maszeruje jeszcze dziarsko parę kroków jakby nigdy nic, lekko się tylko zataczając, bowiem wypił był po udanym utargu nieco sake, by potem rozpaść się na dwie idealnie bliźniacze półtusze... No i zaczajony na dnie latryny ninja, który w stosownej chwili z japońską precyzją wbija dzidę w samo, że tak powiem, sedno korzystającego akurat z tej latryny, a nielubianego czegoś przez owego ninji mocodawców, dostojnika...

Takie rzeczy. Nie dziwię się, że dla niektórych straszne... Ale nie dla mnie. Mnie nazwisko w rodzaju Fukuyama kojarzy się - pomijając już rewelację o końcu historii - raczej przyjemnie, ba, zabawnie. Oczywiście - "Tora Tora Tora", płonące pancerniki, harakiri elegancko zwane seppuku, samuraj i ninja. Tyle że ja miałem kiedyś szczęście obejrzeć film "Tora Tora Tora" - o Pearl Harbour, płonących pancernikach, a i chyba jakieś harakiri musiało tam być, bo bez tego w takim filmie przecież nijak... Z WŁOSKIM DUBBINGIEM!

Na libijskiej telewizji mianowicie to było. Wyobraźcie to sobie. Było to coś tak rozczulająco zabawnego, że do dziś na nazwisko w rodzaju Fukuyama, na sam dźwięk słowa "kamikaze", na samą myśl o latrynach i dzidach... Tylko się rozanielony uśmiecham. Serio! Japończycy naprawdę muszą się nieco bardziej postarać, by mnie wprawić w zły humor czy nastraszyć. Koniec historii też mnie po tym przeżyciu nie ruszy. Byle Fukuyama, byle kamikaze, byle harakiri, nie wystarczą! (No, może "Masakazu Imanari" brzmi nieco groźniej, ale niewiele poza tym.)

Po drugie zaś, dlaczego miałbym się martwić końcem historii, skoro ona się skończyła - jak nas informuje Fukuyama - dlatego, że zapanował powszechny liberalizm? Liberalizm, jak wiadomo, jest dobrą rzeczą. Wiąże się na przykład ściśle z wolnym rynkiem, ten zaś polega na tym, że kapitaliści, we własnym dobrze pojętym interesie, czynią nam dobrze. Bo to im się po prostu opłaca! Nasze zaufanie przysparza im dochodów, a nasz ew. brak zaufania i niezadowolenie z ich usług działałyby dokładnie odwrotnie. I sama taka myśl boli takiego kapitalistę, jak nie przymierzając dzida w... latrynie. Więc zarówno Darwin z Mendlem, jak i Miczurin z Łysenką, sprzysięgli się, by kapitaliści byli coraz uczciwsi i coraz bardziej gorliwie, nie bacząc na własny interes... (Zaraz, chyba się nieco zagalopowałem... Ale nic to, jedźmy dalej, i tak nikt nie zauważył.)

Więc kapitaliści coraz bardziej nam chcą służyć, co im się opłaca, ale oni nie dlatego to przecież robią... Jakoś tak. Taka wersja jest oficjalna, oparta na ścisłym i logicznym rozumowaniu, bez zawracania sobie głowy wulgarną obserwacją jakichś trywialnych faktów... W rzeczywistości jednak to wygląda się jeszcze zabawniej i jeszcze fajniej, więc obserwacji można by się zasadniczo nie bać, choć oczywiście czysta teoria zawsze'ć wznioślejsza i bardziej ideologicznie słuszna.

W praktyce działa to tak, że np. spodnie mają wbudowany generator kolejnych zysków. Mówiąc mniej filozoficznie - portki przecierają się na tyłku po tygodniu noszenia. Dla filozofa jednak jest to rzecz bezcenna i dzięki wam kapitaliści za tę okazję do subtelnych rozważań! (Miczurin na pewno też by to jakoś ładnie wytłumaczył.) Albo weźmy telewizję kablową. Mam takie konto na UPC, gdzie jest masa różnych kanałów, ale mnie interesuje tylko ich drobna część. Ustawiam więc sobie kanały "Ulubione" za pomocą bardzo cwanego pilota i... Po paru dniach znowu mam do oglądania wszystkie kanały - z dziecinnymi, komuszymi, kuchennymi, postkomuszymi, ekumenicznymi, niemieckimi... I czym tam jeszcze.

W dodatku zapomniałem już, jak się te "Ulubione" kanały na tym cwanym pilocie ustawia, więc albo muszę szukać instrukcji, albo też żyć z tym całym niechcianym przeze mnie bogactwem inwentarza. Ostatnio instrukcja gdzieś mi się zawieruszyła, żyję więc. O wiele mniej mnie teraz cała ta telewizja cieszy i mam szczery zamiar przy najbliższej okazji z tego szczęścia (całkiem jak na te czasy i na ten kraj, kosztownego) zrezygnować, ale na razie to mam.

I jak chcę coś w miarę konkretnego zobaczyć: MMA wieczorem na Xtreme Sports, Mezzo kiedy tam dają jakiś wczesny barok ("O Israel!" - widać jednak będzie ta III WW), rodzimą politykę, kiedy mam nagły impuls zapotrzebowania na dodatkowy smród (i chcę zobaczyć co przemilczeli, a co zełgali), TV Trwam wreszcie, kiedy Bogurodzica albo Macierewicz... Kiedy więc chcę coś takiego zobaczyć, to marnuję 20 minut na wędrówkę przez "Po prostu tańcz" i TW Religia.

Nie ma jednak widać tego złego i wczoraj zatrzymałem się na czas jakiś na kanale "Russia Today". Kanał jest rosyjski, mówią tam całkiem autentyczną i niepodrabianą angielszczyzną (widać kolaborantów na Zachodzie nigdy nie zbraknie)... Co jeszcze? Wygląda to b. profesjonalnie zrobione, widać, ze Putin nie szczędził grosza.

Powiedzmy sobie z góry, że ja nigdy w życiu nie ufałbym takiej stacji w sprawach dotyczących w jakikolwiek sposób Rosji. Nawet nie mam tego ochoty oglądać, choć jest to oczywiście spora część "misji" tego kanału i jego programu. Przeżyłem jednak "propagandę sukcesu" za Gierka, przeżywam też ją dzisiaj - na co mi potrzebne takie coś okraszone zniewalającym uśmiechem Putina?

Jednak kiedym na ten kanał trafił, coś mnie tam zatrzymało. I nie było to KGB (czy jak się to teraz nazywa), ani nawet ruska mafia. Po prostu było tam coś całkiem interesującego. Mianowicie na tasiemce pod spodem leciały chyba (tylko) ze trzy wiadomości, z których jedna była taka, że: "Wiele firm z UE ma problemy, bo wykryto, iż eksportowały narzędzia tortur do krajów, gdzie one mogą być stosowane". Jakoś tak to było, w każdym razie taki był sens.

No i mnie to całkiem zaintrygowało, tym bardziej, że jednocześnie facet mówił całkiem ciekawe rzeczy na temat kryzysu bankowego i stanu zachodnich finansów. Na temat Rosji to ja im całkiem nie wierzę, ale na temat Zachodu to, ze sporą dozą ostrożności, ucho jednak nastawię.

Co jest w tym interesujące? Po pierwsze to, że nam tego nikt nie powiedział, z pewnością nie powie, a ile jeszcze tego typu wiadomości byłoby do się dowiedzenia, ale jakoś nikt... Po drugie, wiadomość była nieco durna (ci ruscy chyba ją zresztą skądsiś spisali), no bo jak eksportować sprzęt (do torturowania czy do czegokolwiek) gdzieś, gdzie go nie potrzebują? Ciekawe jest raczej, DLACZEGO taki sprzęt w ogóle się produkuje i sprzedaje - komukolwiek. Nie?

Posłuchajmy teraz tego, co mówił ten gość na fonii. Otóż był to taki facet co się nazywa Max Keiser, ponoć znany już zanim się z tymi ruskimi spiknął i dał im kupić. Z pyska trochę jak ten gość co to ostatnio się na jakieś stanowisko w Platformie załapał i wygląda jak notoryczny złodziej kur.

(Chroniąc się przed procesem o obrazę majestatu, który nam niedawno Sulla, spenglerycznie patrząc, wprowadził, a tutaj teraz Unia i Tusk krok po kroczku wprowadza, mówię wyraźnie: nie mówię, że on te kury KRADNIE - mówię, że dla mnie ma twarz jakby od pokoleń nic innego nie robił. Halicki jakiś, czy coś.)

Gadał ten gość jednak całkiem ciekawe rzeczy (ten Keiser znaczy, nie Halicki, bo ten to idiota) i nie wyglądało, by to były wyssane z brudnego palca kłamstwa. Nie tylko, w każdym razie, nie jedynie. A mówił, że zachodnie banki mają jeszcze ogromną masę trujących aktywów, które ukryły pod płaszczykiem przeróżnych pokrętnych instrumentów finansowych. Kiedy władza coś robi, żeby system bankowy ratować, to ci cwani bankierzy pokazują nowy pakiet trujących aktywów ze słowami "i to też, i to też!" Że, znaczy, to też trzeba ratować. No i wydaje się, że wkrótce czeka nas kolejna fala bankowego kryzysu, nie gorsza, że to tak kokieteryjnie wyrażę, od poprzedniej.

Prywatnie sądzę, że będzie niejedna i sytuacja jest po prostu mało wesoła, bo cały kapitalizm się zatarł i się kończy. Na dobre, czy złe, ale się kończy. Nie bardzo jest zresztą jak dokonać następnego wielkiego skoku - Europa Wschodnia już "wyzwolona", kolonializm już był, dekolonizacja już była, Trzecia Rzesza już pokonana, a z Czwartą i z o jeden niższą wojną światową może jednak nie być tak fajnie. Nawet tylko z punktu widzenia kapitalizmu.

To o trujących aktywach oczekujących nas w tych tam sejfach było niezłe, ale potem przyszło coś jeszcze lepszego. Chodziło rezerwy. Otóż... Najpierw krótki wstęp. Za Busha, jak mówił ten Max Keiser, ten tam sławny Alan Greenspan obniżył obowiązkowe rezerwy banków z 1/12 do 1/30. Jakby ktoś nie wiedział o co chodzi, to chodzi o to, że bank mógł z jednego posiadanego dolara pożyczyć ludziom najpierw 12 dolarów, a potem już 30. Jeśli bank pożyczał bankowi, to mieliśmy najpierw 1 / ( 12 x 12 ) = 1/144, a potem 1 / (30 x 30) = 1/900. Czyli np. miał dolara, a pożyczał ludziom 900.

Można by się tak bawić niemal w nieskończoność, to i się bawiono. Co nie było bez wpływu na obecny kryzys. No bo przecież jest to po prostu mnożenie pieniądza wirtualne, bez większego sensu i oparte jedynie na zgrubnej ocenie prawdopodobieństwa, że lud nagle nie przyjdzie całym hurmem po swoją forsę, albo nie zechce nagle na raz czegoś se kupić.

Teraz mamy nowego gościa od tych spraw, nazywa się Ben Bernanke. Zastanawiałem się, skąd się on wziął, z takim nazwiskiem. No i szukałem przed chwilą, jak się go naprawdę pisze, coby nie przekręcić... I co widzę?

Ben Bernanke – Wikipedia, wolna encyklopedia
Ben Shalom Bernanke (ur. 13 grudnia 1953 w Augusta w stanie Georgia), ekonomista amerykański pochodzenia żydowskiego, od 2006 roku Przewodniczący Rady ...

(Natomiast link do hasła "FED" w polskojęzycznej Wikipedii jest, o dziwo, martwy. Akurat ten, akurat teraz, dziwne.)

Więc się wyjaśniło skąd on i jakie ma kwalifikacje. No i ten Bernanke wymyślił ponoć teraz, że... NIE BĘDZIE W OGÓLE ŻADNYCH OBOWIĄZKOWYCH REZERW. Dla mnie bomba! Bank nie musi więc mieć żadnego kapitału, a pożyczać ludziom może ile tylko zechce. Każdy mógłby więc zostać wedle tych reguł bankierem czy bankiem, ale ja jednak nie sądzę, by to było takie proste - na pewno trzeba mieć jakieś chody, jakieś koneksje... No i na pewno właściwe pochodzenie.

Ten Max od kur cytował oficjalne oświadczenie Bernankego w tej kwestii, i nie wierzę, by mógł to wymyślić czy przekłamać. Nie to, że ufam propagandowej tubie Putina i jego paczki, ale po prostu nawet KGB wie, że nieco prawdy tam musi być. Kłamać i upiększać to oni se mogą na temat Matuszki Rossiji, ale słowa Bernankego każdy kto rozumie po angielsku i ogląda ekonomiczne programy se sprawdzi (poza mną, ja ufam niedowiarkom).

Jeśli ktoś doczytał, zrozumiał... No to niech się chwilę zastanowi. Jeśli to nie jest coś całkiem nie z tego świata, jeśli to nie jest gwóźdź do trumny historii, a na pewno do trumny zachodniej i "kapitalistycznej" gospodarki, no to ja nie wiem! Kłania się tutaj Spengler, który dokładnie w tym kierunku widzi rozwój naszej zachodniej (faustycznej) cywilizacji.

Nie żeby Spengler przewidział genialny pomysł Bernankego, ale pisał sporo o tym, że w naszej cywilizacji wyzwalamy się za wszelką cenę od ograniczeń, od związku z materią... Więc już karty kredytowe były realizacją Spenglera przepowiedni, a co dopiero to, co Bernanke wymyślił i nazwał, jak pamiętam: "Zero-Reserve Banking System" (czyli System Bankowy o Zerowych Rezerwach). Chłopcy przywracający złoty standard pod osiedlowym trzepakiem mogą płakać, ale biegu historii nie zmienią.

W ogóle ten kanał "Russia Today" jest z wielu względów zabawny. Pod niektórymi względami to taka Wolna Europa wieku XXI i III RP - z wizją, w kolorach i bez zagłuszania. Z Rosji! Putinowskiej! Cóż, tamta też nie przychodziła byle skąd, bo z Niemiec, a taka idealna to jednak nie była, kiedy się teraz wie np. o jej długoletnim szefie - Zdzisławie Najderze, współpracowniku SB - oraz o forowaniu na siłę KORu i innej lewizny, kosztem prawdziwych patriotów.

Przezabawne jednak wydaje mi się to, że Rassija Putina wysyła do Europy te swoje wywrotowe, jakby nie było, programy, a Europa nie robi w tej sprawie nic. Nie mówię nie zagłusza, ale mogłoby np. tego kanału nie być w podstawowej ofercie. Mają w końcu koszmarny program propagadnowy Unii, zadbali o to, by TV Trwam była dokładnie pomiędzy kanałami nadającymi już wczesnym wieczorem pornografię... A tutaj nic! Gra do jednej bramki. Rosja Europę podgryza i sieje wrogą propagandę - prawda tutaj całkiem wystarczy by było sianie i to wrogie, bo obywatele Unii do prawdy, a  tym bardziej kontrowersyjnej, trudnej czy bolesnej, przecież nie dorośli - a Europa merda do Rosji przymilnie ogonkiem... Cudne!

(Swoją drogą, czy to czasem nie oznacza, że Niemcy w pewnym momencie zatańczą odbijanego, pozostawiając żałosną Unię i żałosną Europę samym sobie, by rzucić się w ramiona nowego kochanka? Mówię oczywiście o Rosji.)

Wracając na koniec do kryzysu ekonomicznego i pomysłów genialnego pana Bernanke, to tak się ostatnio zastanawiam, chadzając sobie tu i tam po mojej okolicy... Wszędzie budują wielkie i często luksusowe domy. Tutaj kompleks wieżowców "Cztery Oceany", tam "Wieża Leszka Białego"... (Mam tylko nadzieję, że i o Bolesławie Wstydliwym nie zapomną!)

A przecież, na ile kojarzę, mamy kryzys, który zaczął się od branży budowlanej i ją chyba wciąż potężnie dręczy. Kto za to zapłaci? Kto te mieszkania kupi? Pamiętam z połowy lat '80 jak w Szwecji też był kryzys po krachu budowlanych spekulacji i stały sobie całe kilometry pustych domów, które potem były pracowicie burzone. Czy i tutaj tak nie będzie? Jeśli nie, to czemu?

Albo ktoś koniecznie chce tę branżę - i "całą gospodarkę" - na siłę podtrzymać... Dlaczego? Czy obliczono kto zapłaci? Kto zyska? Czy zasługuje? Czy warto? Przedyskutowano to ze społeczeństwem? Z podatnikami?

Czy też może spodziewamy się jakiejś ogromnej inwazji? Marsjan? Urzędników unijnych? Tych na takie mieszkania stać, to fakt. Ochrona też im się przyda, więc zamknięte osiedla jak najbardziej. A może skądsiś bardziej na południe? Spod niemal samego równika? Tylko skąd by to mogło konkretnie być?

Naprawdę nie wiem. Tyle pytań, tyle pytań! Dobre tylko, że historię mamy już za sobą, więc nic właściwie nam już nie grozi. Dzięki ci panie Fukuyama za ten koniec! Dzięki ci panie Bernanke za pańską delikatność i takt - że pan to dopiero po tym końcu, więc już nas to praktycznie nie dotknie!

triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

Ściema zwana ekonomią - część 1

Powszechnie wiadomą jest rzeczą, że  ekonomiści - także ci z najwyższej półki, laureaci Nobla itp. - różnią się między sobą poglądami nieraz absolutnie. Po prostu - jeśli jeden z nich ma rację, to drugi, albo i cała reszta, racji mieć nie mogą. Co powinno wielu ludziom dać w końcu nieco do myślenia, ale jakoś nie daje. Mają ci ludzie bowiem swoje chytre sposoby, żeby sobie takie zjawiska wytłumaczyć. Jednym z najpopularniejszych wytłumaczeń na tzw. "prawicy wolnorynkowej" jest teza, że ekonomiści dzielą się na dobrych-mądrych-uczciwych i dennych-głupich-załganych, i ci pierwsi mają zawsze rację, a ci drudzy...

Ci drudzy to tacy intelektualiści (tfu!), jakich z zapałem opisuje Paul Johnson: pieprzą swoje służące, kradną papier toaletowy i wycierają nos w rękaw kiedy nikt nie widzi. I tacy oczywiście racji mieć po prostu nie mogą, no bo jakże by? Problem rozwiązany, wracamy do wkuwania na pamięć "von" Misesa. Co na pewno, poza tym, że miło jest wiedzieć co i jak, przy okazji doprowadzi nas do bogactwa. Ale a propos bogactwa...

Z ekonomistami jest jeszcze jeden drobny problem, który ujawnia się wprawdzie nie aż tak często, ale czasem się jednak ujawnia. Ostatnio na przykład okazało się ten gość, który za Busha konstruował ów sławny plan ratowania banków, próbuje sprzedać własny dom i całkiem mu się to nie udaje. Niby nic dziwnego, skoro dom miał iść za pół miliona dolarów, a akurat rozpoczął się krach na rynku nieruchomości.

Zabawne jednak jest to, że ów natchniony ekonomista kupił był ten dom bardzo niedawno - praktycznie na samym szczycie nieruchomościowego boomu - a zaraz potem próbował go sprzedać. I żeby było jeszcze zabawniej, wystawił go za nieco więcej, niż za niego zapłacił. Niewiele więcej, ale jednak uparł się, by coś tam zarobić. No i cała posiniaczona akurat krachem Ameryka z gościa się śmiała, telewizje to pokazywały i w ogóle.

Wiem - to nie był nasz ekonomista! Rasowy rynkowiec żadnych banków by nie ratował, on w ogóle w państwo i żadne interwencje nie wierzy. Nie mogą wypłacić swoich pieniędzy? A niech zdychają! Stracili wszystko? Bez swojej winy? Bankierzy okazali się durniami i/lub oszustami? Niech zdychają! Trza było czytać "Najwyższy Czas!", a nie ufać bankierom. Banki będą OK kiedy przywróci się parytet, złoty standard...

Co jeszcze? Aha: kiedy lud uwierzy, że król dotykiem potrafi leczyć skrofuły... No i kiedy złodziejaszków, gwałcących Święte Prawo Własności, będzie się publicznie ćwiartować. Po pięciominutowej rozprawie. Góra!

Faktem jednak jest, że ja na przykład nie słyszałem o wielu rynkowych i "prawicowych" ekonomistach, którzy by się na osobistych spekulacjach dorobili. Co w końcu, nie oszukujmy się, najlepiej dowodzi zrozumienia rynkowych mechanizmów, co byśmy o moralnej stronie spekulowania nie sądzili (czyż spekulacje to zresztą nie jest właśnie sama esencja "wolnego rynku", jeśli taki zwierz w ogóle gdzieś istnieje?) Żaden argument, tak? Po prostu nie przykładałem ucha gdzie trzeba, to i nie słyszałem.

Dowcip jednak w tym, że o znienawidzonym przez "rynkową prawicę" Keynesie wiadomo, że gość się na giełdzie dorobił. Grubych milionów. Wiadomo także - i osobiście mnie to boli, bo babona nie trawię - że Hillary Clinton dorobiła się w czasie studiów na kontraktach terminowych. (Na bydło zresztą.) Przyznam, że mi to imponuje. Tak, wiem, że bogatemu łatwiej, a nawet nie tyle łatwiej, bo po prostu bogaty może, a biedny czy średni nie. "Giełda kocha tylko tych, który jej w sumie nie potrzebują", stwierdził kiedyś ktoś, kto się znał. Zapewne cwany i doświadczony Żyd. (Pozdrowienia dla red. Bratkowskiego, by the way!)

To akurat całkiem jak banki, które wciskają nam forsę, kiedy jesteśmy bogaci i moglibyśmy sobie ją łatwo załatwić gdzie indziej - np. w konkurencyjnym banku - a kiedy naprawdę nam jej brakuje, forsy nam nie dają. Znana sprawa, to akurat nie jest moje odkrycie. W sumie tak właśnie zdaje się działać ekonomia. A w każdym razie ekonomia naszej cywilizacji (dzisiaj już globalnej) w tej naszej epoce.

Dużo można by o giełdzie i miałoby to sens, bo w końcu jeśli gdzieś jest coś, co przypomina wymarzony przez tak wielu "wolny rynek", to tylko tam. No a giełda uczy nas masy ciekawych rzeczy. Na razie skoncentruję się na tej jednej - giełda uczy nas, że trzeba mieć forsę, żeby robić forsę. (I znowu pozdrowienia dla pana redaktora, jako że wszystkie błyskotliwe bonmoty na temat giełdy pochodzą od starych giełdziarzy, czyli...)

Trywialna konstatacja, nawet jeśli prawdziwa, tak? Otóż ja tak nie sądzę. Z powyższego, jeśli się z tym zgodzimy - a zgodzić się byłoby o tyle mądrze, że oszczędzi nam to wiele łez, nie mówiąc o groszu - wynika na przykład, że thatcherowski program powszechnej własności ma spore luki. Po prostu, mówiąc bardziej brutalnie, przysłowiowej kupy się nie trzyma. Jest programem dla ekonomicznych samobójców i w ogóle lemingo-idiotów.

Nie wierzycie? Jak można wierzyć takiemu lewakowi, co to udaje hiper-prawicę, ale brzydzi się "wolnym rynkiem"? No dobra, ale takiego Parkinsona, tego od "Prawa Parkinsona", cenicie? No więc, w niewydanej, z tego co wiem, w naszym tragikomicznym kraju i przepięknym języku, ale przeze mnie przeczytanej, książce "The Left Luggage", traktującej o genezie i początkach Labour Party, Parkinson pisze wiele dowcipnych i niegłupich rzeczy. Co was, rynkowi towarzysze, nie powinno chyba dziwić, jako że był to także wielki pogromca biurokracji.

Co mianowicie pisze Parkinson? Otóż dość obszernie omawia on sprawę robotniczych kooperatyw - różnych takich spółdzielni, sklepów i zakładów produkcyjnych, będących wspólną własnością ich pracowników - i stwierdza, że to jest z samej natury bzdura, ponieważ prosty i niewiele zarabiający człowiek NIE MOŻE SOBIE PO PROSTU POZWOLIĆ na żadne istotne ryzyko w finansach.

No bo i nie może! Milioner kiedy straci pół swojej fortuny, wyskoczy oknem z Empire State Building, albo nie. Donald Trump, który, z tego co kojarzę, zarabia miliardy na każdym kolejnym boomie w wielkomiejskich nieruchomościach, żeby je potem do zera tracić na każdym krachu... A w każdym razie pamiętam, że dwa razy spłukał się już do zera... Tylko co z tego? Ludzie go znają, mówię o prostych ludziach. Jego tupecik rozpozna każdy. Wiedzą, że to gruba ryba i finansowy magik - choćby nawet miał same długi.

A ludzie bogaci, wiedząc to, zawsze mu podadzą rękę, wybulą na nowy start... Bo mają dość rozumu, by wiedzieć, że im samym się to opłaci. Inaczej z robotnikiem zarabiającym tyle, ile jego rodzina, skromnie żyjąc, musi wydać. I nie mającym żadnych oszczędności. Jeśli on straci półroczny zarobek, dla jego rodziny będzie to tragedia.

Fakt, niektórzy nie dostrzegają w tym nic złego - niech ten robotnik sprzeda swoje dzieci na części zamienne, niech wyśle swoją żonę do burdelu, a sam niech podpisze odpowiednio uroczysty kontrakt z kimś zamożnym i zostanie jego dożywotnim niewolnikiem. Państwo powinno na to pozwalać!

My jednak, ludzie normalni, dostrzegamy w tym maniackie rojenia rodem z Herberta Spencera, prawda? Może tak się DA zrobić, może tak być POWINNO - w co  osobiście serdecznie wątpię - ale żeby twierdzić, że TO właśnie jest sensownym i uczciwym programem dla prostych i niezamożnych ludzi na wyjście ze swego nieciekawego stanu, to już jest nieco...

Nie szukając odpowiednio cenzuralnych słów - bo niecenzuralnych mógłbym przytoczyć niemało - pozostawiam tę kwestię domyślności i elokwencji P.T. Czytelników, żegnając się do następnego odcinka. (Oczywiście Deo volente, jak zawsze.)

triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

Spengler o rynkach finansowych

Oczywiście to bzdura, że wszystko co piszę to tylko wariacje na temat Spenglera i jego propagowanie, choć nie zamierzam przeczyć, że Spenglera magnum opus jest dla mnie książką genialną ponad normalną ludzką miarę. Zawiera ona jednak ponad 900 stron, które bardzo trudno jest jakoś wykorzystać na blogu - czy to w postaci jakichś moich własnych syntez, czy to w postaci oryginalnych (choć przetłumaczonych na polski) fragmentów.

Dlatego też sporo radości daje mi za każdym razem odkrycie jakiegoś niezbyt wielkiego fragmentu tej genialnej książki, na tyle kompletnego i zamkniętego, że nadaje się do umieszczenia na blogu, z nadzieją, że ten i ów coś z tego zrozumie.

Jakaż więc była moja radość, kiedy wczoraj na stronie 98 drugiego tomu autoryzowanego angielskiego wydania (bo niemieckiego nie znam i w tym akurat przypadku nieco tego żałuję, choć w większości innych nie) znalazłem fragment znakomity - bowiem nie tylko stanowi pewnego rodzaju zamkniętą całość - ale w dodatku hiper-aktualny! Jeśli ktoś się głęboko wczyta, a potem ew. wmyśli, może nawet uznać, że proroczy. Nie zapominajmy, że było to pisane w czasach pierwszej wojny światowej, a wydane po raz pierwszy w roku 1922.

Przekład jest na tyle ścisły, na ile się to dało w miarę szybko zrobić, w sumie tym razem wyszło to nawet całkiem ściśle i dosłownie. Ten plus między akapitami pokazuje, że tam właśnie podzieliłem jeden oryginalny akapit dla poprawienia czytelności w sieci.

Nieznającym Spenglera nawet na tyle, by wiedzieć, że Kultura to wcześniejsza, twórcza i organiczna faza rozwoju "cywilizacji", a Cywilizacja to jej faza późna, mechaniczna, nietwórcza i coraz bardziej schyłkowa - niniejszym to mówię.

Proszę państwa - Oswald Spengler z roku 1922:


[_ _ _ ] Tutaj pojęcie pieniądza osiąga swą pełną abstrakcyjność. Już nie służy wyłącznie rozumieniu ekonomicznych stosunków, ale podporządkowuje wymianę dóbr swej własnej ewolucji. Wartościuje rzeczy, już nie pomiędzy jedną a drugą, ale w odniesieniu do siebie. Jego związek z ziemią i żyjącym z ziemi człowiekiem tak kompletnie zanikł, że w myśli ekonomicznej wiodących miast - "rynków finansowych" - jest on ignorowany. Pieniądz stał się teraz potęgą, a co więcej, potęgą całkowicie intelektualną i jedynie wyrażaną w metalu, którym się posługuje, potęgą, której rzeczywistość rezyduje w świadomości górnej warstwy ekonomicznie aktywnej ludności, potęgą czyniącą ludzi, których dotyczy, tak samo zależnymi od siebie, jak chłop był zależny od gleby. Istnieje myślenie finansowe, tak samo, jak istnieje myślenie matematyczne czy prawne.

Jednak ziemia jest realna i naturalna, pieniądz zaś abstrakcyjny i sztuczny, to zaledwie kategoria - tak samo jak "cnota" w wyobraźni Wieku Oświecenia. Dlatego każda pierwotna, przed-miejska ekonomia zależy od sił kosmicznych i jest nimi skrępowana: od gleby, klimatu, typu człowieka, podczas gdy pieniądz, jako czysta forma stosunków ekonomicznych istniejąca w świadomości, nie jest bardziej ograniczony w swym potencjalnym zakresie przez rzeczywistość, niż wielkości ze świata matematyki czy logiki. Tak, jak żadne obiektywne fakty nie przeszkadzają nam w konstruowaniu tylu nie-euklidesowych geometrii, na ile mamy ochotę, tak samo rozwinięta wielkomiejska ekonomia nie zawiera już żadnych wewnętrznych zapór przed zwiększaniem (ilości) "pieniądza", albo, powiedzmy, przed myśleniem w innych pieniężnych wymiarach.

+

Nie ma to absolutnie nic wspólnego z dostępnością złota, czy jakiegokolwiek rodzaju dóbr istniejących w rzeczywistości. Nie ma takiego standardu, ani takiego rodzaju dóbr, wedle którego dałoby się porównać wartość talentu z okresu Wojen Perskich z wartością egipskiego łupu Pompejusza. Pieniądz stał się, dla człowieka jako ekonomicznego zwierzęcia, formą działania świadomości, nie mającą już żadnego korzenia w Bycie. Taka jest podstawa jego monstrualnej potęgi nad każdą rozpoczynającą się Cywilizacją, która zawsze stanowi bezwarunkową dyktaturę pieniądza, choć przybiera to różne formy w różnych Kulturach. Jest to jednak także przyczyna braku solidności, prowadzącego w końcu do utraty przezeń władzy i znaczenia, tak, że w końcu, jak w czasach Dioklecjana, pieniądz znika z myśli kończącej się Cywilizacji, a pierwotne wartości ziemi na nowo powracają, by zająć należne im miejsce.

triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

Krótka historia polityczna Zachodu - cz. 2

Gdyby komuś niezwykle się spodobał nasz wyimaginowany przypadek i uznał, że warto go jeszcze pomęczyć, to mogę mu uczynić zadość o tyle, że wspomnę iż istnieje także możliwość, że nasza egzotyczna tancerka czy grupa klaunów ma wprawdzie ten swój unikalny talent, bez którego masa ludzi nie potrafi się obejść, ale ktoś brutalnie ich łapie, pakuje do tiurmy, a potem biciem i/lub głodzeniem zmusza do wykonywania tych pięknych rzeczy.

By samemu z tego korzystać, a także być może sprzedawać je innym spragnionym. To sprzedawanie to już oczywiście ekonomia, ale jakaś taka jakby mało "wolnorynkowa", skoro zakłada trzymanie w tiurmie i przymus. A więc to jednak z całą pewnością także, a może raczej przede wszystkim, polityka!

Powie ktoś, że przecież władza też jest zależna od ekonomii, bo choćby sama zdolność do stosowania przemocy także od niej zależy. Zgoda, wcale nie przeczę. Jak i nie przeczę, że ekonomia jest naprawdę ważna. Chodzi mi tu nie o to, by temu przeczyć, tylko by udowodnić, że ekonomia, po pierwsze, nie daje się nigdy jednoznacznie i definitywnie od całej reszty (w tym polityki) odseparować, a po drugie, że wcale nie determinuje polityki i wszystkich innych aspektów życia społecznego. Wpływa na nie, zgoda, ale wcale nie jakoś specjalnie bardziej niż one wpływają na nią, oraz niż tamte inne wpływają wzajemnie na siebie.

Większy PKB pozwala, przynajmniej w teorii, na więcej większych i nowocześniejszych armat, ale choćby już sama decyzja, by zbierać odpowiednio wysokie podatki i akurat na armaty je przeznaczyć jest decyzją polityczną. W każdym razie na pewno dużo bardziej polityczną, niż w ścisłym sensie ekonomiczną - tutaj nawet chyba zresztą najbardziej zajadli wolnorynkowcy się ze mną zgodzą. No a poza tym ten większy PKB wpływa także na różne inne społeczne procesy, wiele z których potencjał militarny raczej zdecydowanie obniża, niż podwyższa. Na przykład zwiększa, raczej niż zmniejsza, realny popyt na filmy o antywojennej wymowie, różowe golarki do genitaliów, czy psujące zęby i powodujące otyłość środki żywnościowe.

Powie ktoś: "dlaczego zakładać, że będzie w ogóle jakieś odbieranie, wsadzanie do tiurmy, czy inne brzydkie rzeczy?" OK, może nie będzie, choć na ile znam życie, to nie wyniknie to z jakiejś wrodzonej cnotliwości wszystkich zainteresowanych, jeszcze mniej z jakiegoś magicznego oddziaływania na wulgarną materię Świętego Prawa Własności (tak ukochanego przez Johna Locke i jego, niestety dość licznych, późnych naśladowców), tylko z tego, że albo się nie da z przyczyn prozaicznych (jak to, że grożą za to nieprzyjemności); albo z przyczyn wewnętrznych, związanych mniej lub bardziej z jakąś religią; albo też z tego, że ten który miałby odbierać poczuwa się do jakiejś grupowej lojalności z tym, komu miałby odbierać. (To ostatnie wiąże się zresztą na ogół dość blisko z tym poprzednim.)

W porządku, zgadzam się z tym, że takiego pakowania do tiurmy czy zabierania siłą jest jakby mniej, niż by się można na pierwszy rzut oka spodziewać. Tyle że żaden z powodów, dla którego tak się dzieje, a te powody sobie właśnie wyliczyliśmy, nie ma nic wspólnego z jakimś mitycznym "wolnym rynkiem", czy w ogóle z ekonomią w ścisłym znaczeniu. I o to mi właśnie chodzi. Zatem uznaję, iż wyjaśniliśmy sobie definitywnie kwestię tego, czy władza wynika z ekonomii, czy też nie. Nie wynika!

To był dopiero wstęp do wstępu, bo nie tylko nie było jeszcze nic o tytułowej historii politycznej Zachodu, ale i teraz nie będzie, ponieważ najpierw chciałbym przedyskutować kwestię tego, z czego właściwie wynika władza - dlaczego ktoś, albo jakaś grupa, ma władzę, podczas gdy inna nie, a nawet musi tamtemu czy tamtej grupie służyć, stosować się do jej życzeń...

Wiemy przecież, że to nie jest tak, że ktoś jest "urodzonym przywódcą" i przez sam ten fakt będzie od zarania po koniec swoich dni rządził, podczas gdy inni będą go dobrowolnie, albo i mniej dobrowolnie ale bez szansy na skuteczny bunt, słuchać. Możemy sobie ew. opowiadać różne historie w podobnym duchu na temat czasów odległych i, jako takie, podatnych na swobodne interpretacje, ale dzisiaj widzimy przecież na własne oczy, że różni ludzie mają władzę, potem jej nie mają, potem bywa że znowu mają, ale mniej, a potem ich powiedzmy wieszają i wycinają z encyklopedii. A często jest to tak czy tak kompletne zero, nawet tak smętne, jak nasz obecny premier Tuś i jego paczka. Więc to nie jest tak, że decyduje Duch Święty, a przynajmniej nie, że decyduje bezpośrednio.

Jak więc to działa, że ktoś ma władzę? Na jakie konceptualne elementy władzę można ew. rozbić? Czy każda władza wynika zasadniczo z tych samych czynników, czy też istnieją różne władzy rodzaje i różne przyczyny? Jakie są te najważniejsze elementy władzy, po jej wydestylowaniu i okrojeniu z całego sadła i ze wszystkich ozdobników? Najpierw to sobie wyjaśnijmy, a potem będzie można w miarę sensownie naszkicować "historię polityczną Zachodu", choćby "krótką".

A tak nawiasem... Pomysł na tę "historię polityczną Zachodu" był, prawdę mówiąc, błyskotliwy choć niewielki. Teraz wstęp rozrasta mi się do niebotycznych rozmiarów, ale cóż. Sam sobie pewne rzeczy wyjaśniam, więc może jednak warto. A jeśli nie, to komu tym w końcu szkodzę? Można nie czytać, nie jestem przecież Kim Ir Sen czy inny Wałęsa, żeby mnie wmuszali w niewinną dziatwę szkolną. (Tfu!)

Deo volente c.d.n.


triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

Krótka historia polityczna Zachodu - cz. 1

Parę tygodni temu opublikowałem tu tekst, w którym, jak sądzę, wykazałem, że na kształt stosunków społecznych i polityki wpływ co najmniej tak samo wielki jak ekonomia mają sprawy militarne. Teraz pójdę za ciosem i postaram się zrobić coś podobnego, od nieco innej strony. Chciałbym mianowicie wykazać, że na ekonomię ogromny wpływ ma władza...

Czyli coś dokładnie odwrotnie od tego, co mówi Marks, marksiści, i (co cholernie zabawne) wielu rzekomo hiper-prawicowych sierot po marksiźmie (i Oświeceniu), które nie potrafią inaczej, niż sprowadzać wszystkiego do ekonomii. (W dodatku skrajnie prymitywnie i bez sensu zrozumianej, co staram się właśnie wykazywać, także i w tym tekście.)


Wprowadzenie

Co to jest władza nie będziemy tu sobie wyjaśniać - ta sprawa, zależnie od naszego temperamentu i podejścia do intelektualnych kwestii, musi się nam wydać albo zbyt oczywistą, albo też zbyt skomplikowaną. Jednak kwestia tego co przesądza o tym, kto ma aktualnie władzę, wydaje mi się być w sam raz, by ją tu poruszyć, a do tego istotna. A więc, jak sądzę, dałoby się to z sensem ująć w ten sposób - co najmniej prowizorycznie, do czasu gdy znajdziemy lepszą odpowiedź - że władzę ma ta jednostka czy grupa, która dysponuje monopolem na pewne istotne zasoby.

Brzmi to dość uczenie, ale jak na razie niewiele wyjaśnia, zanim nie dojdziemy do tego, jakie to by mianowicie miały być zasoby. Ekonomiczne? Być może, ale w posiadaniu monopolu na zasoby ekonomiczne jest jeszcze zawsze kwestia dlaczego ktoś ma ten monopol - czyli po prostu brutalne pytanie o to, dlaczego ktoś inny mu tego zasobu nie odbiera? To już nie jest pytanie z zakresu ekonomii, w każdym razie na pewno nie ekonomii o której wszyscy dziś z takim zapałem rozprawiają.

Fakt, istnieje taka teoretyczna możliwość, iż ktoś jest powiedzmy genialnym wynalazcą, który potrafi tworzyć na zawołanie różne genialne rzeczy, których pragną inni ludzie, a których nikt inny dać im nie może... No i nie ma po prostu możliwości temu komuś tego jego osobistego zasobu odebrać, zaś on dzięki niemu posiada władzę co najmniej nad wszystkimi, który jego wynalazków pragną.

Jeśli zaś nad nimi, to przecież (choć to już znowu nie będzie ekonomia) może im rzec: "Idźcie i zmuście wszystkich żyjących na tej ziemi do posłuszeństwa wobec mnie! To znaczy wszystkich poza wami - wszystkich tych, którzy na urok moich wynalazków są (z jakichś dziwnych powodów) odporni i mogą bez nich żyć, że nie uznają mojej władzy, by z móc nich korzystać." No bo faktycznie, tych których ma w kieszeni z powodu apetytu na jego wynalazki zmuszać już innymi środkami przecież nie musi. Prawda?

Mogłoby tak być? Mogłoby, zgoda. I co na to powie ktoś, taki jak np. ja, kto na każdym kroku zwalcza panekonomizm polegający m.in. na wmawianiu ludziom, że to ekonomia o wszystkim decyduje, że tak naprawdę poza ekonomią niemal nic nie istnieje, i że mityczny "wolny rynek" to coś w rodzaju ulepszonej, "naukowej" Bożej opatrzności, która zawsze ma rację i zawsze prowadzi Ludzkość w kierunku Dobra, coraz większego i wspanialszego Postępu... Cóż więc ma do powiedzenia taki ktoś na temat tej   podstawy politycznej władzy? Zasadniczo przecież ekonomicznej, łał! Plus dla wolnorynkowców i marksistów!? Tak by się mogło zdawać, ale wątpię.

Powie taki ktoś, po pierwsze, że jeśli nie założymy, iż wszyscy ludzie dobrowolnie oddadzą się we władanie naszemu hipotetycznemu wynalazcy... Który zresztą nie musi być, ściśle biorąc, wynalazcą - może być np. artystą, masażystą, opowiadaczem kawałów, tancerką egzotyczną, trupą klaunów czy drużyną piłkarską... Chodzi po prostu o to, że ten ktoś, lub ta grupa, potrafi coś, czego nikt inny nie potrafi, a wielu innych ludzi bez tego czegoś nie potrafi żyć.

No i w porządku, polityki nie będzie, a tylko ekonomia - a więc np. żadnej przemocy czy groźby przemocy - pod warunkiem, że dosłownie wszyscy poddani naszych klaunów czy naszej Bambi od tańca egzotycznego na tyle te ich twory ducha kochają, że wolą je mieć, choćby nawet oznaczało to posłuszeństwo władzy, zamiast wolności. Przechodząc jednak od całkiem wyimaginowanych i, mówiąc łagodnie, skrajnie wysilonych (choć błyskotliwych) przykładów do realnego świata - zadajmy sobie pytanie jak często zdarzają się w realu tego właśnie typu sytuacje?

Czyli sytuacje, gdzie twórca (artysta, wynalazca, rzemieślnik, prostytutka itp.) ma nad ludźmi władzę tylko dlatego, że wolą oni dostęp do jego tworów od własnej wolności. Z tego co wiem, takich sytuacji w realu dotąd nie było, a nawet jeśli jakaś się kiedyś zdarzyła, to i tak nie ma to znaczenia wobec tysięcy i tysięcy sytuacji, gdy władza opiera się na czymś całkowicie innym, niż czyjeś unikalne twórcze zdolności. (Bo przecież nie mówimy teraz o zdolnościach politycznych! O tem ew. potem.)

Zakończę ten wywód stwierdzeniem, iż w mojej opinii trudno byłoby znaleźć inny, choćby całkowicie wyimaginowany, przykład, gdzie władza całkowicie i wyłącznie opiera się na ekonomii. Zgoda, ani marksiści ani ich późne pseudo-prawicowe wnuki tego akurat nie twierdzą, by się wyłącznie na niej, i to w tak prosty sposób opierała. Jednak sądzę, że dobrze się stało żeśmy sobie ten skrajny i akademicki przykład przeanalizowali, bo jakoś nikt inny tego chyba dotąd nie zrobił, a warto sobie raz na zawsze móc z przekonaniem powiedzieć, że żadna realna władza nie opiera się wyłącznie na ekonomii.

Co można ująć i na wiele innych fajnych sposobów, na przykład tak, że nie ma i być nie może ekonomii niezależnej od polityki... Czyli od władzy... Czyli od przemocy lub jej groźby... Z czego m.in. wynika, że tzw. "wolny rynek" jest albo całkiem abstrakcyjnym, akademickim pojęciem, albo też naprawdę nigdy nie jest "wolny". Bo nie jest nigdy wolny od zewnętrznych wpływów, a także, o czym tu nie mówimy, ale co jest z punktu widzenia władzy równie ważne, od wpływania na inne aspekty życia danej społeczności.

I to sprowadza całe pojęcie "wolnego rynku" do absurdu. Nawet decyzja władzy, by się "do wolnego rynku nie mieszać", także jest jej arbitralną decyzją, która, jako taka, może zasadniczo w dowolnym momencie być zmieniona. No a do tego sam fakt, że władza akurat decyduje się "do wolnego rynku nie mieszać", na zdrowy rozum oznacza, że jej się akurat w danym momencie ten "wolny rynek" opłaca. I TO nie jest już także kwestia ekonomiczna, tylko jak najbardziej polityczna - związana nie z "rynkiem" i jego rzekomymi "wiecznymi i niezmiennymi mechanizmami", tylko z całkiem konkretną decyzją konkretnej władzy, jak najbardziej doraźnej i zmiennej.

Deo volente c.d.n

triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

Rynek i jego niedostatki (plus różne takie osobiste wątpia)

Jakoś mnie ostatnio zniesmaczyło blogowanie, zarówno czytanie, jak i pisanie. W końcu co z tego wynika? Jak ja to rozumiem, każda myśl nie prowadząca do jakiegoś działania jest z definicji kulawa i chora. Tak to jest z naszą psychiką - tak ona po prostu działa. To samo ze słowem: słowa muszą coś realnie zmieniać, choćby bardzo pośrednio, ale jednak. Bez tego jest to jałowe bicie piany. (I proszę mi nie mówić, że teksty w stylu: "A cija to nuzia? A jakie śliczne mamy dzisiaj pończoszki! No a gdzie one się kończą, zaraz sprawdzimy. Pozwoli panna Halinka?", nic nie zmieniają. One właśnie zmieniają całkiem sporo. Żeby tak dużo zmieniało nasze pisanie!)

Myśl może więc prowadzić do słów, które z kolei prowadzą do działań, powodujących realne zmiany... Albo też myśli, bez pośrednictwa słów, prowadzą do działań, które prowadzą do zmian... Ale nasze pisanie? Będące i początkiem, i końcem naszych działań? Czy to nie kolejny przykład upadku naszych czasów, a z nimi nas samych? Jesteśmy "prawicą", dość dobrze wiemy co naszym wrogiem, co zagrożeniem... Wielu z nas dość precyzyjnie potrafi określić w jaką stronę zmierza ten świat. I dotrze tam - albo w jakieś jeszcze gorsze miejsce - jeśli ktoś mu w tym nie przeszkodzi.

A kto ma przeszkodzić, że spytam? Lewactwo? Leberałowie? Lemingi? (Niechby i wielkomiejskie, młode i kształcune że hej!? Tak przy okazji - mamy fajne określenie na wroga, to już coś. Nasz wróg to Trzy L. Z tym, że chodzi tu o zjawisko Lemingozy - nie o poszczególne Lemingi jako istoty.) Niestety, ta sprawa spada na nasze barki. Albo po prostu nie zostanie załatwiona, świat zaś dalej sobie podryfuje w tym kierunku, w którym całkiem wyraźnie zmierza.

Co nam pozostaje? A kim ja jestem, żeby ludziom mówić, co mają robić? Mówię za siebie (a Zemke nadstawia ucha). Albo nic nie mówię, gdyby ktoś naprawdę chciał wiedzieć, co akurat ja na ten temat sądzę, to napisałem już przez dwa lata tyle, że powinno to być dość jasne. O ile ktoś zada sobie trud przeczytania. Ze zrozumieniem i uwagą. Trudno tego oczywiście od ludzi oczekiwać, ale w takim razie po co w ogóle pisać? Przecież tutaj nie są jakieś hiper-bieżące analizy, a kawałki napisane rok temu na ogół mają tę samą wartość teraz, jaką miały wtedy, te obecne będą miały tę samą wartość (czy jej brak) za 5 lat... I te rzeczy.

Dałbym sobie pewnie spokój z pisaniem tego bloga - może nie na zawsze, ale na jakiś czas... Moja, niedawno wykoncypowana, SG z linkami do fajnych tekstów zapadła już i tak w sen zimowy, albo też zdechła. Bo po prostu żadnych blogów ostatnio nie czytam. Skoncentrowałbym się na stawaniu się Aecjuszem Ostatnim Rzymianinem tej naszej zdychającej Faustycznej Cywilizacji (choć Kultura była oczywiście lepsza), plus nadstawianiem ucha, czy coś się nie zaczyna dziać, w czym trza by wziąć udział, udzielić (bratniej) pomocy, coś zorganizować... O tworzeniu elity już nawet marzyć przestałem, blogi do tego chyba się po prostu nie przydają.

No dobra. Tośmy sobie ponarzekali. Jednak kilku ludzi te moje dyrdymały czyta. Czym mi, absolutnie bez żadnych żartów, sprawiają ogromną satysfakcję. Może mam przesadnie rozbuchane ego, ale naprawdę wydaje mi się, że przy wszystkich swoich oczywistych wadach, to co ja tu piszę jest i tak cholernie elitarne. I że jeśli ktoś tu coś dostrzega, to dostrzega właśnie to elitarne. Z czego wynika, że jest elitą, lub materiałem na takową. (Alem się podlizał Publiczności!)

Jeśli zaś tacy ludzie chcą to czytać, to powinienem jednak to docenić i starać im się odpowiedniej strawy dostarczać. Czy mam wątpia na temat sensu blogowania, czy też nie mam wątpiów na temat sensu blogowania. (W pewnym sensie jest tu błędne koło logiczne, ale raczej nie jakoś przesadnie paskudne, i to chyba w sumie ma sens.)

No więc, w chwilach takich jak te (fanfary, werble, chóry starców zawodzą... choć to wcale nie o TAKIE chwile starcom i werblom chodzi) można ludziom dać wybór różnych interesujących fragmentów różnych interesujących książek. Których większość z pewnością nie zna. W końcu tyle tych książek produkują. Nie mówiąc już o serialach, meczach i tefauenach. I blogach toże. No i to właśnie sobie teraz zrobimy.

"Economics: Principles and Policy" - autorzy William J. Baumol i Alan S. Blinder. Wydany po raz pierwszy w roku 1988, czasach, o ile pamiętam, Ronalda Reagana. Niemal tysiącstronicowy podręcznik akademicki, i to nie byle jaki: Yale i Uniwersytet Nowojorski. Trudno byłoby twierdzić, że to pozycja antyrynkowa, inspirowana przez jakichś "socjalistów" (cokolwiek by to miało znaczyć), czy powiedzmy (apage satanas!) sowietów. Jest tu jednak nieco, przyznaję że nieprzesadnie wiele, treści, które dla typowego rodzimego "rynkowca" mogą się okazać dość ciężkostrawne i szokujące. Oddajmy głos autorom, strony 631f (wydanie 4):

Mechanizm rynkowy: niedostatki i remedia

Kiedy była dobra,
Była bardzo, bardzo dobra.
Ale kiedy była zła,
Była koszmarna.

HENRY WADSWORTH
LONGFELLOW


Co rynek robi dobrze, co zaś robi marnie? [...] W rozdziałach 25 i 26 rozpoczęliśmy od wyjaśniania i wychwalania działania niewidzialnej ręki Adama Smitha - mechanizmu, w wyniku którego doskonale konkurencyjna ekonomia alokuje zasoby skutecznie, bez żadnego kierownictwa ze strony rządu. Choć ten studiowany przez nas model był wyidealizowany, obserwacje realnego świata potwierdzają osiągnięcia mechanizmu rynkowego. Ekonomie wolnorynkowe osiągnęły poziomy produkcji, skuteczność produkcyjną, różnorodność dostępnych dóbr konsumcyjnych, i ogólny dobrobyt nie mające wcześniejszych przykładów w historii.

Jednak mechamizmy rynkowe mają także pewne jaskrawe słabości. Jedną z nich jest fakt, iż duże i potężne firmy mogą interferować w działanie niewidzialnej ręki, prowadząc zarówno do koncentracji bogactwa, jak i złej alokacji zasobów. Było to tematem rozdziałów 27 i 28. Teraz przyjrzymy się w pełniejszy sposób brakom rynku i niektórym rzeczom, które można zrobić, by te braki naprawić.

To, że rynek nie potrafi wszystkiego, co byśmy chcieli by robił, jest całkiem oczywiste. Pomiędzy zalewem dóbr i usług, znajdujemy przygnębiającą nędzę, miasta duszące się od zatorów komunikacyjnych i zanieczyszczeń, instytucje edukacyjne i organizacje artystyczne w poważnych kłopotach finansowych. Nasza ekonomia, choć zdolna do kreowania niewiarygodnej obfitości materialnego bogactwa, wydaje się mniej zdolna usunąć zło społeczne i kontrolować szkody wobec środkowiska. W tym rozdziale przyjrzymy się powodom, dla których rynek nie radzi sobie z tymi sprawami, oraz konkretnie wskażemy dlaczego mechanizm cenowy sam w sobie może być niezdolny do poradzenia sobie z nimi.

Do rynek robi marnie?

Choć jest prawdopodobnie niemożliwe przedstawienie kompletnej listy niedoskonałości mechanizmu rynkowego, możemy zidentyfikować siedem zasadniczych obszarów, w których rynek oskarżany jest o niedostatki:

1. Ekonomie rynkowe cierpią na poważne gospodarcze (dosłownie "biznesowe") fluktuacje.

2. Rynek dystrybuuje dochody dość nierówno.

3. Tam, gdzie rynki są zmonopolizowane, alokują zasoby nieefektywnie.

4. Rynek nie potrafi sobie we właściwy sposób poradzić z przypadkowymi efektami ubocznymi wielu działań ekonomicznych.

5. Rynek nie potrafi dostarczać dóbr zbiorowego użytku (public goods), takich jak obrona narodowa.

6. Mechanizmy rynkowe czynią dobra zbiorowego użytku (public goods) i prywatne usługi nadmiernie kosztownymi, upośledzając przez to ich dostawy, szczególnie gdy są one finansowane przez rząd.

7. Rynek słabo sobie radzi z alokowaniem zasobów pomiędzy teraźniejszością i przyszłością.


Na razie na tym skończę ten przekład. Deo volente, oraz jeśli nie będę miał większych problemów, oraz większych rewelacji do pisania, przetłumaczę następne fragmenty tego fascynującego rozdziału tej autorytatywnej książki. To co już napisałem, proponuję potraktować jako aperitif, zaostrzający apetyt. Komentować na razie nie ma specjalnie czego, ale jednak powiem, że wiem oczywiście, iż korwiniane mają na wszystkie te zarzuty łatwą i elegancką odpowiedź.

W stylu: "A co mi tam! Niech bydło, które sobie nie potrafi w mechanizmach rynkowych poradzić, zdycha! Niech ci co potrafią awansują i kwitną, na tym właśnie polega Sprawiedliwość! Byle nienaruszona pozostała Własność! Że Niemiec wykupi co tylko zechce w Polsce? Co to za problem, skoro tańsze będą przez to różowe golarki i żele do pięt!?"

Tyle, że to jest czysty Herbert Spencer. Ani specjalnie naukowe, ani specjalnie realne, ani w ogóle przesadnie mądre. Jednak mając takie poglądy, ta sekta powinna się nazywać Internacjonalistyczna Sekta Czcicieli Herberta Spencera, czy jakoś tak. No bo ani "partia", ani oczywiście jakoś wyraźnie "polskie"... "Socjaldarwinizmem" nie chcę tego nazwać, choć tak się tego typu ideologię przeważnie określa, bo to by była obelga dla autentycznego i wielkiego uczonego, jakim był Karol Darwin. (Sorry katoliccy fundamentaliści! Tutaj jednak się z wami nie zgadzam.)

triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.