Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Herbert Spencer. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Herbert Spencer. Pokaż wszystkie posty

wtorek, października 05, 2021

Ociupinikę Antropologii może?

Kto zapomniał, to mu przypominamy, a kto nigdy nie wiedział, niech już wie i na wieki zapamięta, że Robert Ardrey to z wykształcenia był antropolog. Tak, ten nasz ukochany, ten którego nie raczycie, woląc Ziemkiewicze, Ogórki, JP2, a czasem nawet i "von" Misesy*... Ten, bez którego nijak, bez którego wszelka dzisiejsza "prawica" to albo (cytując Dávilę**): "Po prostu wczorajsza lewica, pragnąca w spokoju trawić", albo jeszcze gorzej, jak w przypadku K*wina, czyli: "Jeszcze ja, ja, ja Panie Rockefeller! Tak się dla Pana pilnie staram przecież! Kto tak pięknie jak ja do końca ogłupia tych durnych Proli, stworzonych na niewolników Pańskich Szanownych Wnuków? Kto bardziej niż ja zasługuje za swoje zasługi na załapanie się do tej Pana Globalnej Elity? Chyba mnie Pan, Łaskawco tutaj z tą hołotą nie zostawi, prawda?!"

Nas tutaj (pluralis maiestatis, łał!) też Antropologia dziko kręci, choć raczej taka syntetyczno-fotelowa w stylu Frazera, a nie żeby siedzieć 20 lat wśród jakichś arktycznych Pigmejów, jedząc szarańczę, żeby w najmniejszych szczegółach opisać potem ich niezwykle pokrętny system pokrewieństwa, czy coś podobnego. W każdym razie niedawno zacząłem (ci ja) podczytywać książkę, co ją mam od dziesięcioleci, a mianowicie Political Anthropology: an Introduction, autorstwa pana o walijskim nazwisku Ted. C. Lewellen. Dziwne, że tak długo na lekturę czekała, ale w końcu było tyle innych, plus inne zajęcia...

Najpierw chciałem się nieco więcej dowiedzieć o szkockich klanach i klanach w ogóle. W końcu jest się tym późnym wnukiem jednego z najsławniejszych... I najnieśmiertelniejszych. Nawet nie aż tak bardzo późnym. Czytam od początku, o klanach trochę się już - thank you very much! - dowiedziałem, aż doszedłem (ci ja) do proto-Państw i państw powstawania. To dopiero jazda! Było i Inkach, bardzo ciekawskie info, potem było za i przeciw teorii powstania Państwa niejakiego Marksa z niejakim Engelsem... Gdzie nie wszystko się nam dzisiaj zgadza, ale jednak jest tam i parę niegłupich myśli, co by "prawica" spod trzepaka sobie na ten temat nie wmawiała.

No a przed chwilą przedyskutowaliśmy sobie z panem L. teorie wywodzące genezę Państw z konfliktów zewnętrznych, militaryzacji i, mówiąc brutalnie, wojny. Tu też mamy za i przeciw, są niegłupie myśli, ale jest i maniackie ganianie w piętkę różnych Herbertów Spencerów***. Wszystkiego tu nie przedstawię - jak coś, to kupta sobie ta książka i przeczytajta! - ale dam drobny cytat i paroma słowy skomentuję. Oto i:

Carniero wyjaśnia [centralizację i wzrost centralnie-położonych wiosek u Yanomamo w Wenezueli] w kategoriach "zasady wykluczenia konkurencyjnego", zapożyczonej z biologii ewolucyjnej. Zasada ta głosi, że "dwa gatunki zajmujące i eksploatujące tę samą część habitatu nie mogą koegzystować nieskończenie długo" - jeden musi w końcu wyeliminować ten drugi. Stosując tę zasadę do społeczeństw Carniero zauważa, iż w przeciągu historii chiefdoms**** łączyły się w państwa, a państwa prowadziły wojny, by stworzyć większe państwa, przy czym rywalizacja i selekcja w coraz większym stopniu miały tendencję generowania coraz większych organizmów. Ekstrapolując zmniejszającą się liczbę autonomicznych politycznych organizmów na świecie od roku 1000 naszej ery, Carniero przewiduje polityczną unifikację całej planety około roku 2300. (Jednak rozpad Związku Sowieckiego sugeruje, że mogą istnieć tendencje przeciwdziałające gołemu ogromowi.)
(Przekład nasz własny, dość miejscami lużny, ale merytorycznie wierny.) I jeszcze parę uwag do powyższego:

1. Ładnie się to zgadza ze znaną tezą Konecznego, który, na ile kojarzę, był z wykształcenia biologiem, i żadnym idiotą, choć nam się tu zdarza go szarpać po nogawkach, co jest winą jego tępych dzisiejszych wielbicieli, próbujących z doraźnej i wtedy b. pożytecznej nacjonalistycznej propagandy sprzed stu lat uczynić poważną Historiozofię  na miarę Spenglera lub lepiej. (Rzym się akurat do nas nas przeczołgał tajemnym podkopem przez czasoprzestrzeń, a Niemce to Bizancjum, bo tysiąc lat temu jedna żona Cysorza.. Obłęd!)

2. 300 lat widzi mi się mocno optymistyczne, jak również przekonanie, iż  CCCP na pewno "się rozpadło", z czego ma wynikać tak wiele innych proroctw. Nas tutaj obowiązuje raczej taka (żartuję z "obowiązywaniem", można polemizować, ale większych szans na sukces nie widzę) interpretacja, że CCCP bystrze się zorientowało, iż z pozwoleniami na maszyny do pisania nie wygra nawet ze spedalonych Zachodem uzbrojonym jednak w komputry, więc się przegrupowało, by ten błąd przeszłości naprawić. 

Tak, przegrupowania w kontakcie z wrogiem (?) są wysoce ryzykowne i mają swoje koszty, ale durny Zachód nie potrafił tej szansy wykorzystać i naprawdę "zimną wojnę" wygrać. Oczywiście tę obecną obrzydliwą Konwergencję Leberalizmu z Bolszewizmem podlanym odwiecznym Wielkoruskim Imperializmem, to kazirodcze małżeństwo dwóch bękartów Oświecenia, będą b. niedługo głosić nam zwycięstwem i Nową (ach!) Jutrzenką Ludzkości, ale my tu pozwalamy sobie tu na pewien sceptycyzm. To tyle na dzisiaj, ludkowie moi rostomili!

------------------------------------------------

* To ostatnie do ciebie przede wszystkim było, Wyrus! Nikt inny z wielbicieli tego pana od dawna mnie nie czyta i na pewno nie komęta.

** Tak, panie B - ma pan rację, że to formalnie raczej po prostu "Gómez", ale to nazwisko jest o tyle pospolitsze, nie ewokuje pokrewieństwa ze Św. Teresą, iż jakoś trudno by mi było przejść.

*** To ten prorok Liberalizmu, co K*win próbuje nim być. Najordynarniejsza wersja socjal-darwinizmu, z przeproszeniem Darwina.

**** Nie znalazłem rodzimego określenia, ale nazwa pochodzi od słowa "chiief" czyli "wódz" itp., a chodzi o coś pomiędzy luźną grupą jakichś nomadów i już dość skomplikowanych plemieniem.

triarius

P.S. Przekażcie sobie pocałunek pokoju i wychodzimy pojedynczo. Bez zwracania na siebie uwagi, bardzo proszę!

poniedziałek, stycznia 11, 2010

Ściema zwana ekonomią - część 1

Powszechnie wiadomą jest rzeczą, że  ekonomiści - także ci z najwyższej półki, laureaci Nobla itp. - różnią się między sobą poglądami nieraz absolutnie. Po prostu - jeśli jeden z nich ma rację, to drugi, albo i cała reszta, racji mieć nie mogą. Co powinno wielu ludziom dać w końcu nieco do myślenia, ale jakoś nie daje. Mają ci ludzie bowiem swoje chytre sposoby, żeby sobie takie zjawiska wytłumaczyć. Jednym z najpopularniejszych wytłumaczeń na tzw. "prawicy wolnorynkowej" jest teza, że ekonomiści dzielą się na dobrych-mądrych-uczciwych i dennych-głupich-załganych, i ci pierwsi mają zawsze rację, a ci drudzy...

Ci drudzy to tacy intelektualiści (tfu!), jakich z zapałem opisuje Paul Johnson: pieprzą swoje służące, kradną papier toaletowy i wycierają nos w rękaw kiedy nikt nie widzi. I tacy oczywiście racji mieć po prostu nie mogą, no bo jakże by? Problem rozwiązany, wracamy do wkuwania na pamięć "von" Misesa. Co na pewno, poza tym, że miło jest wiedzieć co i jak, przy okazji doprowadzi nas do bogactwa. Ale a propos bogactwa...

Z ekonomistami jest jeszcze jeden drobny problem, który ujawnia się wprawdzie nie aż tak często, ale czasem się jednak ujawnia. Ostatnio na przykład okazało się ten gość, który za Busha konstruował ów sławny plan ratowania banków, próbuje sprzedać własny dom i całkiem mu się to nie udaje. Niby nic dziwnego, skoro dom miał iść za pół miliona dolarów, a akurat rozpoczął się krach na rynku nieruchomości.

Zabawne jednak jest to, że ów natchniony ekonomista kupił był ten dom bardzo niedawno - praktycznie na samym szczycie nieruchomościowego boomu - a zaraz potem próbował go sprzedać. I żeby było jeszcze zabawniej, wystawił go za nieco więcej, niż za niego zapłacił. Niewiele więcej, ale jednak uparł się, by coś tam zarobić. No i cała posiniaczona akurat krachem Ameryka z gościa się śmiała, telewizje to pokazywały i w ogóle.

Wiem - to nie był nasz ekonomista! Rasowy rynkowiec żadnych banków by nie ratował, on w ogóle w państwo i żadne interwencje nie wierzy. Nie mogą wypłacić swoich pieniędzy? A niech zdychają! Stracili wszystko? Bez swojej winy? Bankierzy okazali się durniami i/lub oszustami? Niech zdychają! Trza było czytać "Najwyższy Czas!", a nie ufać bankierom. Banki będą OK kiedy przywróci się parytet, złoty standard...

Co jeszcze? Aha: kiedy lud uwierzy, że król dotykiem potrafi leczyć skrofuły... No i kiedy złodziejaszków, gwałcących Święte Prawo Własności, będzie się publicznie ćwiartować. Po pięciominutowej rozprawie. Góra!

Faktem jednak jest, że ja na przykład nie słyszałem o wielu rynkowych i "prawicowych" ekonomistach, którzy by się na osobistych spekulacjach dorobili. Co w końcu, nie oszukujmy się, najlepiej dowodzi zrozumienia rynkowych mechanizmów, co byśmy o moralnej stronie spekulowania nie sądzili (czyż spekulacje to zresztą nie jest właśnie sama esencja "wolnego rynku", jeśli taki zwierz w ogóle gdzieś istnieje?) Żaden argument, tak? Po prostu nie przykładałem ucha gdzie trzeba, to i nie słyszałem.

Dowcip jednak w tym, że o znienawidzonym przez "rynkową prawicę" Keynesie wiadomo, że gość się na giełdzie dorobił. Grubych milionów. Wiadomo także - i osobiście mnie to boli, bo babona nie trawię - że Hillary Clinton dorobiła się w czasie studiów na kontraktach terminowych. (Na bydło zresztą.) Przyznam, że mi to imponuje. Tak, wiem, że bogatemu łatwiej, a nawet nie tyle łatwiej, bo po prostu bogaty może, a biedny czy średni nie. "Giełda kocha tylko tych, który jej w sumie nie potrzebują", stwierdził kiedyś ktoś, kto się znał. Zapewne cwany i doświadczony Żyd. (Pozdrowienia dla red. Bratkowskiego, by the way!)

To akurat całkiem jak banki, które wciskają nam forsę, kiedy jesteśmy bogaci i moglibyśmy sobie ją łatwo załatwić gdzie indziej - np. w konkurencyjnym banku - a kiedy naprawdę nam jej brakuje, forsy nam nie dają. Znana sprawa, to akurat nie jest moje odkrycie. W sumie tak właśnie zdaje się działać ekonomia. A w każdym razie ekonomia naszej cywilizacji (dzisiaj już globalnej) w tej naszej epoce.

Dużo można by o giełdzie i miałoby to sens, bo w końcu jeśli gdzieś jest coś, co przypomina wymarzony przez tak wielu "wolny rynek", to tylko tam. No a giełda uczy nas masy ciekawych rzeczy. Na razie skoncentruję się na tej jednej - giełda uczy nas, że trzeba mieć forsę, żeby robić forsę. (I znowu pozdrowienia dla pana redaktora, jako że wszystkie błyskotliwe bonmoty na temat giełdy pochodzą od starych giełdziarzy, czyli...)

Trywialna konstatacja, nawet jeśli prawdziwa, tak? Otóż ja tak nie sądzę. Z powyższego, jeśli się z tym zgodzimy - a zgodzić się byłoby o tyle mądrze, że oszczędzi nam to wiele łez, nie mówiąc o groszu - wynika na przykład, że thatcherowski program powszechnej własności ma spore luki. Po prostu, mówiąc bardziej brutalnie, przysłowiowej kupy się nie trzyma. Jest programem dla ekonomicznych samobójców i w ogóle lemingo-idiotów.

Nie wierzycie? Jak można wierzyć takiemu lewakowi, co to udaje hiper-prawicę, ale brzydzi się "wolnym rynkiem"? No dobra, ale takiego Parkinsona, tego od "Prawa Parkinsona", cenicie? No więc, w niewydanej, z tego co wiem, w naszym tragikomicznym kraju i przepięknym języku, ale przeze mnie przeczytanej, książce "The Left Luggage", traktującej o genezie i początkach Labour Party, Parkinson pisze wiele dowcipnych i niegłupich rzeczy. Co was, rynkowi towarzysze, nie powinno chyba dziwić, jako że był to także wielki pogromca biurokracji.

Co mianowicie pisze Parkinson? Otóż dość obszernie omawia on sprawę robotniczych kooperatyw - różnych takich spółdzielni, sklepów i zakładów produkcyjnych, będących wspólną własnością ich pracowników - i stwierdza, że to jest z samej natury bzdura, ponieważ prosty i niewiele zarabiający człowiek NIE MOŻE SOBIE PO PROSTU POZWOLIĆ na żadne istotne ryzyko w finansach.

No bo i nie może! Milioner kiedy straci pół swojej fortuny, wyskoczy oknem z Empire State Building, albo nie. Donald Trump, który, z tego co kojarzę, zarabia miliardy na każdym kolejnym boomie w wielkomiejskich nieruchomościach, żeby je potem do zera tracić na każdym krachu... A w każdym razie pamiętam, że dwa razy spłukał się już do zera... Tylko co z tego? Ludzie go znają, mówię o prostych ludziach. Jego tupecik rozpozna każdy. Wiedzą, że to gruba ryba i finansowy magik - choćby nawet miał same długi.

A ludzie bogaci, wiedząc to, zawsze mu podadzą rękę, wybulą na nowy start... Bo mają dość rozumu, by wiedzieć, że im samym się to opłaci. Inaczej z robotnikiem zarabiającym tyle, ile jego rodzina, skromnie żyjąc, musi wydać. I nie mającym żadnych oszczędności. Jeśli on straci półroczny zarobek, dla jego rodziny będzie to tragedia.

Fakt, niektórzy nie dostrzegają w tym nic złego - niech ten robotnik sprzeda swoje dzieci na części zamienne, niech wyśle swoją żonę do burdelu, a sam niech podpisze odpowiednio uroczysty kontrakt z kimś zamożnym i zostanie jego dożywotnim niewolnikiem. Państwo powinno na to pozwalać!

My jednak, ludzie normalni, dostrzegamy w tym maniackie rojenia rodem z Herberta Spencera, prawda? Może tak się DA zrobić, może tak być POWINNO - w co  osobiście serdecznie wątpię - ale żeby twierdzić, że TO właśnie jest sensownym i uczciwym programem dla prostych i niezamożnych ludzi na wyjście ze swego nieciekawego stanu, to już jest nieco...

Nie szukając odpowiednio cenzuralnych słów - bo niecenzuralnych mógłbym przytoczyć niemało - pozostawiam tę kwestię domyślności i elokwencji P.T. Czytelników, żegnając się do następnego odcinka. (Oczywiście Deo volente, jak zawsze.)

triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

czwartek, lipca 31, 2008

Rynek i jego niedostatki (plus różne takie osobiste wątpia)

Jakoś mnie ostatnio zniesmaczyło blogowanie, zarówno czytanie, jak i pisanie. W końcu co z tego wynika? Jak ja to rozumiem, każda myśl nie prowadząca do jakiegoś działania jest z definicji kulawa i chora. Tak to jest z naszą psychiką - tak ona po prostu działa. To samo ze słowem: słowa muszą coś realnie zmieniać, choćby bardzo pośrednio, ale jednak. Bez tego jest to jałowe bicie piany. (I proszę mi nie mówić, że teksty w stylu: "A cija to nuzia? A jakie śliczne mamy dzisiaj pończoszki! No a gdzie one się kończą, zaraz sprawdzimy. Pozwoli panna Halinka?", nic nie zmieniają. One właśnie zmieniają całkiem sporo. Żeby tak dużo zmieniało nasze pisanie!)

Myśl może więc prowadzić do słów, które z kolei prowadzą do działań, powodujących realne zmiany... Albo też myśli, bez pośrednictwa słów, prowadzą do działań, które prowadzą do zmian... Ale nasze pisanie? Będące i początkiem, i końcem naszych działań? Czy to nie kolejny przykład upadku naszych czasów, a z nimi nas samych? Jesteśmy "prawicą", dość dobrze wiemy co naszym wrogiem, co zagrożeniem... Wielu z nas dość precyzyjnie potrafi określić w jaką stronę zmierza ten świat. I dotrze tam - albo w jakieś jeszcze gorsze miejsce - jeśli ktoś mu w tym nie przeszkodzi.

A kto ma przeszkodzić, że spytam? Lewactwo? Leberałowie? Lemingi? (Niechby i wielkomiejskie, młode i kształcune że hej!? Tak przy okazji - mamy fajne określenie na wroga, to już coś. Nasz wróg to Trzy L. Z tym, że chodzi tu o zjawisko Lemingozy - nie o poszczególne Lemingi jako istoty.) Niestety, ta sprawa spada na nasze barki. Albo po prostu nie zostanie załatwiona, świat zaś dalej sobie podryfuje w tym kierunku, w którym całkiem wyraźnie zmierza.

Co nam pozostaje? A kim ja jestem, żeby ludziom mówić, co mają robić? Mówię za siebie (a Zemke nadstawia ucha). Albo nic nie mówię, gdyby ktoś naprawdę chciał wiedzieć, co akurat ja na ten temat sądzę, to napisałem już przez dwa lata tyle, że powinno to być dość jasne. O ile ktoś zada sobie trud przeczytania. Ze zrozumieniem i uwagą. Trudno tego oczywiście od ludzi oczekiwać, ale w takim razie po co w ogóle pisać? Przecież tutaj nie są jakieś hiper-bieżące analizy, a kawałki napisane rok temu na ogół mają tę samą wartość teraz, jaką miały wtedy, te obecne będą miały tę samą wartość (czy jej brak) za 5 lat... I te rzeczy.

Dałbym sobie pewnie spokój z pisaniem tego bloga - może nie na zawsze, ale na jakiś czas... Moja, niedawno wykoncypowana, SG z linkami do fajnych tekstów zapadła już i tak w sen zimowy, albo też zdechła. Bo po prostu żadnych blogów ostatnio nie czytam. Skoncentrowałbym się na stawaniu się Aecjuszem Ostatnim Rzymianinem tej naszej zdychającej Faustycznej Cywilizacji (choć Kultura była oczywiście lepsza), plus nadstawianiem ucha, czy coś się nie zaczyna dziać, w czym trza by wziąć udział, udzielić (bratniej) pomocy, coś zorganizować... O tworzeniu elity już nawet marzyć przestałem, blogi do tego chyba się po prostu nie przydają.

No dobra. Tośmy sobie ponarzekali. Jednak kilku ludzi te moje dyrdymały czyta. Czym mi, absolutnie bez żadnych żartów, sprawiają ogromną satysfakcję. Może mam przesadnie rozbuchane ego, ale naprawdę wydaje mi się, że przy wszystkich swoich oczywistych wadach, to co ja tu piszę jest i tak cholernie elitarne. I że jeśli ktoś tu coś dostrzega, to dostrzega właśnie to elitarne. Z czego wynika, że jest elitą, lub materiałem na takową. (Alem się podlizał Publiczności!)

Jeśli zaś tacy ludzie chcą to czytać, to powinienem jednak to docenić i starać im się odpowiedniej strawy dostarczać. Czy mam wątpia na temat sensu blogowania, czy też nie mam wątpiów na temat sensu blogowania. (W pewnym sensie jest tu błędne koło logiczne, ale raczej nie jakoś przesadnie paskudne, i to chyba w sumie ma sens.)

No więc, w chwilach takich jak te (fanfary, werble, chóry starców zawodzą... choć to wcale nie o TAKIE chwile starcom i werblom chodzi) można ludziom dać wybór różnych interesujących fragmentów różnych interesujących książek. Których większość z pewnością nie zna. W końcu tyle tych książek produkują. Nie mówiąc już o serialach, meczach i tefauenach. I blogach toże. No i to właśnie sobie teraz zrobimy.

"Economics: Principles and Policy" - autorzy William J. Baumol i Alan S. Blinder. Wydany po raz pierwszy w roku 1988, czasach, o ile pamiętam, Ronalda Reagana. Niemal tysiącstronicowy podręcznik akademicki, i to nie byle jaki: Yale i Uniwersytet Nowojorski. Trudno byłoby twierdzić, że to pozycja antyrynkowa, inspirowana przez jakichś "socjalistów" (cokolwiek by to miało znaczyć), czy powiedzmy (apage satanas!) sowietów. Jest tu jednak nieco, przyznaję że nieprzesadnie wiele, treści, które dla typowego rodzimego "rynkowca" mogą się okazać dość ciężkostrawne i szokujące. Oddajmy głos autorom, strony 631f (wydanie 4):


Mechanizm rynkowy: niedostatki i remedia


Kiedy była dobra,
Była bardzo, bardzo dobra.
Ale kiedy była zła,
Była koszmarna.

HENRY WADSWORTH
LONGFELLOW



Co rynek robi dobrze, co zaś robi marnie? [...] W rozdziałach 25 i 26 rozpoczęliśmy od wyjaśniania i wychwalania działania niewidzialnej ręki Adama Smitha - mechanizmu, w wyniku którego doskonale konkurencyjna ekonomia alokuje zasoby skutecznie, bez żadnego kierownictwa ze strony rządu. Choć ten studiowany przez nas model był wyidealizowany, obserwacje realnego świata potwierdzają osiągnięcia mechanizmu rynkowego. Ekonomie wolnorynkowe osiągnęły poziomy produkcji, skuteczność produkcyjną, różnorodność dostępnych dóbr konsumcyjnych, i ogólny dobrobyt nie mające wcześniejszych przykładów w historii.

Jednak mechamizmy rynkowe mają także pewne jaskrawe słabości. Jedną z nich jest fakt, iż duże i potężne firmy mogą interferować w działanie niewidzialnej ręki, prowadząc zarówno do koncentracji bogactwa, jak i złej alokacji zasobów. Było to tematem rozdziałów 27 i 28. Teraz przyjrzymy się w pełniejszy sposób brakom rynku i niektórym rzeczom, które można zrobić, by te braki naprawić.

To, że rynek nie potrafi wszystkiego, co byśmy chcieli by robił, jest całkiem oczywiste. Pomiędzy zalewem dóbr i usług, znajdujemy przygnębiającą nędzę, miasta duszące się od zatorów komunikacyjnych i zanieczyszczeń, instytucje edukacyjne i organizacje artystyczne w poważnych kłopotach finansowych. Nasza ekonomia, choć zdolna do kreowania niewiarygodnej obfitości materialnego bogactwa, wydaje się mniej zdolna usunąć zło społeczne i kontrolować szkody wobec środkowiska. W tym rozdziale przyjrzymy się powodom, dla których rynek nie radzi sobie z tymi sprawami, oraz konkretnie wskażemy dlaczego mechanizm cenowy sam w sobie może być niezdolny do poradzenia sobie z nimi.

Do rynek robi marnie?

Choć jest prawdopodobnie niemożliwe przedstawienie kompletnej listy niedoskonałości mechanizmu rynkowego, możemy zidentyfikować siedem zasadniczych obszarów, w których rynek oskarżany jest o niedostatki:

1. Ekonomie rynkowe cierpią na poważne gospodarcze (dosłownie "biznesowe") fluktuacje.

2. Rynek dystrybuuje dochody dość nierówno.

3. Tam, gdzie rynki są zmonopolizowane, alokują zasoby nieefektywnie.

4. Rynek nie potrafi sobie we właściwy sposób poradzić z przypadkowymi efektami ubocznymi wielu działań ekonomicznych.

5. Rynek nie potrafi dostarczać dóbr zbiorowego użytku (public goods), takich jak obrona narodowa.

6. Mechanizmy rynkowe czynią dobra zbiorowego użytku (public goods) i prywatne usługi nadmiernie kosztownymi, upośledzając przez to ich dostawy, szczególnie gdy są one finansowane przez rząd.

7. Rynek słabo sobie radzi z alokowaniem zasobów pomiędzy teraźniejszością i przyszłością.


Na razie na tym skończę ten przekład. Deo volente, oraz jeśli nie będę miał większych problemów, oraz większych rewelacji do pisania, przetłumaczę następne fragmenty tego fascynującego rozdziału tej autorytatywnej książki. To co już napisałem, proponuję potraktować jako aperitif, zaostrzający apetyt. Komentować na razie nie ma specjalnie czego, ale jednak powiem, że wiem oczywiście, iż korwiniane mają na wszystkie te zarzuty łatwą i elegancką odpowiedź.

W stylu: "A co mi tam! Niech bydło, które sobie nie potrafi w mechanizmach rynkowych poradzić, zdycha! Niech ci co potrafią awansują i kwitną, na tym właśnie polega Sprawiedliwość! Byle nienaruszona pozostała Własność! Że Niemiec wykupi co tylko zechce w Polsce? Co to za problem, skoro tańsze będą przez to różowe golarki i żele do pięt!?"

Tyle, że to jest czysty Herbert Spencer. Ani specjalnie naukowe, ani specjalnie realne, ani w ogóle przesadnie mądre. Jednak mając takie poglądy, ta sekta powinna się nazywać Internacjonalistyczna Sekta Czcicieli Herberta Spencera, czy jakoś tak. No bo ani "partia", ani oczywiście jakoś wyraźnie "polskie"... "Socjaldarwinizmem" nie chcę tego nazwać, choć tak się tego typu ideologię przeważnie określa, bo to by była obelga dla autentycznego i wielkiego uczonego, jakim był Karol Darwin. (Sorry katoliccy fundamentaliści! Tutaj jednak się z wami nie zgadzam.)

triarius

---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

poniedziałek, listopada 27, 2006

Prawdziwy sens liberalizmu nareszcie ujawniony!

Jak moi wielbiciele zapewne wiedzą, parę dni temu postanowiłem napisać długi i ambitny tekst o liberaliźmie. By samemu zgłębić wreszcie sens tego - bez przerwy przecież przez wszelką prawicę, a szczególne tę różową - odmienianego we wszystkich przypadkach słowa: LIBERALIZM.

Dlaczego to miałoby być ważne, dlaczego miałoby to być pilne? Cóż, powodów jest kilka. Na przykład taki oto hipotetyczny przykład. Powstaje, dajmy na to, nowa partia prawicowa. Nazwę ma ze wszech miar słuszną, program w zasadzie też... W ogóle super i nadzieja zaświtała dla udręczonej ludzkości, z Polską na czele oczywiście, bo o nią nam przecież przede wszystkim chodzi. Tyle, że do tej partii przyjmują nawet drób - byle mienił się "liberałem", Waszego zaś ulubieńca traktują z ledwo ukrywaną podejrzliwością - że za mało liberalny. I Wasz ulubieniec nie ma nawet szansy zareagować, bo z forum na którym ta partia, wirtualnie na razie, urzęduje, też go wywalili.

Może nie całkiem wprost za brak entuzjazmu dla "liberalizmu", ale za uprzykrzanie "liberałom" (i ewidentnym już lewakom) życia, mówiąc im co jest co. Zamiast z troską o los wszechświata gruchać jak pewien znany liberalny polityk i dążyć za wszelką cenę do kompromisu, co dla niektórych autorytetów jest jedynie słuszne w każdej sytuacji. W każdym razie Wasz ulubiony nie ma się teraz jak wypowiedzieć w sprawach swojej, jakby nie było, partii. Nie jest to oczywiście żaden terror czy cenzura - nie przesadzajmy - ale przejaw istnienia pewnej atmosfery i akceptacja pewnych sposobów działania. Podczas gdy lewactwo spokojniutko, bez pośpiechu...

(Nawiasem mówiąc, gdyby taka partia miała zaistnieć naprawdę, a nie jako swego rodzaju wyszukany żart, to miałbym jeszcze kilka istotnych uwag na temat jej programu, nie mówiąc już o składzie osobowym. Takie łapanki przypominają mi poczynania nieboszczki PZPR w epoce późnego Gierka. Mam być i ja i ten z tamtym? Tylko że mnie będzie się co chwilę wymawiać brak "liberalizmu", a tamci będą zawsze cacy, choć ja uważam ich za lewaków?)

Ale skończmy, na ten czas przynajmniej, z hipotetyczną prawicową jak Bóg przykazał, partią i wróćmy "do naszych owiec". Czyli liberałów, cokolwiek by to nie oznaczało.

Z moich dotychczasowych, niemal już trzydniowych dogłębnych studiów liberalnej myśli - bo o liberalnych praktykach w naszym kraju wiadomo już bez porównania więcej - stwierdziłem, że "liberalizm" może oznaczać ogromną ilość całkiem różnych rzeczy: od kompletnego systemu filozoficznego, tyle że tandetnie ponad trzysta lat temu skleconego i nie trzymającego się przysłowiowej kupy; do "po prostu nie totalitaryzm".

A do tego istnieje jeszcze praktyka - kto by się bowiem przejmował ewidentnymi błędami logicznymi i całkiem znikąd wziętymi założeniami, toż to jałowa metafizyka! - czyli rodzimy biznesmen, którego stać na cotygodniowe nabycie "Najwyższego Czasu!", i który szczerze wierzy, iż domagając się wszelkich przywilejów dla siebie i sobie podobnych, przyczynia się do rychłej szczęśliwości całej udręczonej ludzkości.

Jestem całkowicie przekonany, że guru tych panów śmieje się w kułak z ich przekonania, że jest do doktryna dobra dla większości ludzi, dla całego społeczeństwa, całego państwa. Skąd to wiem? Z wielu, wielu przesłanek. Także i takiej, że poglądy tego pana są dziwnie zbieżne z poglądami niejakiego Herberta Spencera, zwolennika ulepszenia ludzkości przez puszczenie wszystkiego na żywioł i zorganizowanie sobie autentycznej ludzkiej dżungli. Jak to się mówi: "śmierdzi to Spencerem na milę". Tyle że Spencer był na przykład lamarckistą, czyli niezłomnie wierzył w dziedziczenie cech nabytych, i było to bardzo istotną podstawą jego doktryny.

Lamarckizm swój dzielił Herbert Spencer z takimi koryfeuszami nauki, jak profesor Łysenko, czy samorodny geniusz Miczurin, który potrafił skrzyżować śliwę z jabłonią i odkrył zimny wychów cieląt. Nie mówiąc już o takich lamarckistach, jak Lew Trocki, który na tej przecież właśnie hiper-naukowej podstawie przepowiadał, że "ludzie wkrótce będą wyżsi, piekniejsi, obdarzeni bardziej melodyjnym głosem".

Co dało mu asumpt m.in. do agresji na Polskę. (Ciekawe nawiasem, jak by nas wtedy obroniła w pełni zawodowa armia postulowana przez liberałów, jako jedyne rozwiązanie problemu obronności.) Warto by może było spytać naszego guru, jak widzi ten drobny problem dziedziczenia cech nabytych, bo jeśli inaczej, niż Spencer, to jakie ma w takim razie naukowe podstawy ten jego socjal-darwinizm (jak się przeważnie określa doktrynę Spencera)?

No i takich i podobnych pytań kręci mi się po głowie tysiące od kiedy poruszyłem to gniazdo szerszeni, jakim jest AUTENTYCZNY liberalizm, a w każdym razie jego autentyczna teoria i dorobek intelektualny. Męczę się tak i męczę... Nawet we śnie liberalizm, we wszystkich możliwych tego słowa znaczeniach, tłucze mi się po głowie.

I nagle dzisiaj rano - EUREKA! Dosypiałem już ostatki snu, kiedy nagle jakiś głos, wyraźny, dobitny i dźwięczny, rzekł do mnie te oto słowa: "LIBERALIZMEM TO JEST O TYLE, ŻE SZYBCIEJ WYPADAJĄ WłOSY". (Mówię absolutnie szczerze, tak było! Choć pewnie nikt mi nie uwierzy, bo to poniekąd felieton. Ale tak było!)

Natychmiast zerwałem się z łóżka, bo po pierwsze ten dobitny głos wyrwał mnie ze snu, a po drugie chciałem szybko to sobie powtórzyć, by nie wypadło mi z pamięci, ani nie zostało zniekształcone. Strata by była niepowetowana, sami wiecie. Sny to dla starożytnych były przekazy od bogów, a oni nie byli wcale tacy głupi. Może w naszej epoce się zaczyna, a ja jestem jakimś pionierem? Może naprawdę ludzie stają się wyżsi, piekniejsi?

Potem zacząłem się do tej myśli ustosunkowywać i ją analizować. "Liberalizmem to jest o tyle, że szybciej wypadają włosy", tako rzekł mi ten Głos. Na pierwszy rzut oka (czy raczej ucha) brzmi głęboko i dość przekonująco. Co zaś najistotniejsze, dla mnie osobiście to nie byłby problem. Na głowie, by zachować nienaganną elegancję haraczownika, i tak przecież muszę co parę dni te kilkanaście niesfornych włosów usuwać. A te pozostałe...

Może tylko tych na klatce byłoby mi nieco żal, bom człek starej daty, a w moich czasach mawiało się jeszcze z przekonaniem "to facet z włosami na piersi". (Takie to były dziwne czasy, nie dzisiejsze wydepilowane męskie ciała, przejęte zresztą z subkultury kalifornijskich homoseksualistów i filmów porno, o czym mało kto chyba nawet wie. A gdbym miał zacząć opowiadać o ówczesnych dziewczynach... Nikt by mi nie uwierzył, ale długie zimowe wieczory tylko by śmigały!)

No dobra, dygresje dygresjami, o paniach minionego czasu może jeszcze będzie nam dane kiedyś porozmawiać... Co z liberalizmem? No to ja mówię, że tak rozumiany liberalizm - czyli rozumiany jako sposób na usuwanie zbędnego owłosienia - to ja mogę bez żadnych oporów zaakceptować! Może być, panowie liberałowie?