Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Stanley Loomis. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Stanley Loomis. Pokaż wszystkie posty

niedziela, września 07, 2008

(Nie żeby coś komuś miało się kojarzyć) perełki z procesu Dantona

Pewne rzeczy są odwieczne, a co najmniej mają po kilkaset lat. Jak w ogóle można zrozumieć politykę - nawet tak szmatławą jak dzisiejsza polityka III RP i reszty Ojropy - jeśli się nie zna, jeśli się pilnie nie studiuje - historii? Ja nie wiem, szczerze!

No więc, dla tych których to może zainteresować (wiem, że nie jest ich wielu) umieszczę tu smakowite (dla kogo smakowite, dla tego smakowite) fragmenciki z książki Stanleya Loomisa, traktujące o upadku Dantona. Danton, gdyby ktoś nie wiedział, to był taki przywódca rewolucji francuskiej, co nie był całkiem święty, miał swoje za pazurami, zarówno w dziedzinie przemocy i tych spraw, jak i w kwestii bogacenia się nie całkiem legalnymi (legalne w rewolucji?) środkami... Ale w sumie był zdrowy psychicznie, w odróżnieniu od wielu innych...

Taki Robespierre - dyktator ówczesnej Francji, sprawca upadku Dantona, który trzy miesiące potem sam straci głowę - był na granicy, ale wokół niego, i nie tylko, wokół niego, sporo kompletnych świrów i psychopatów... No i Danton, czyli ta ofiara, nie tylko że nie był świrem, ale, mimo wszystkich niezbyt ładnych rzeczy, które zrobił, był jednak autentycznym francuskim patriotą, no i chciał zakończyć rządy terroru... Kiedy to codziennie w Paryżu gilotyna pożerała koło 50 ludzi, (Co na dzisiejsze standardy, fakt, nie jest jeszcze aż tak wiele. Fakt, że w dzisiejszej Ojropie to by było raczej sporo, ale poczekajmy nieco i się nie zawiedziemy, zapewniam!)

Więc oto obiecane fragmenty, które wydały mi się pikantne i nawet jakoś dziwnie skądinąd znajome:


Człowiek o nazwisku Rouffe, jeden z niewielu którzy przeżyli i mogli o tym opowiedzieć, był uwięziony w Conciergerie w czasie krótkiego tam pobytu Dantona.

[...]

"Lacroix [jeden z uwięzionych i wkrótce straconych dantonistów]", opowiada Rouffe, "wydawał się bardziej niż inni zaambarasowany widoczną wokół niego nędzą. Okazywał zdziwienie tym co widział, co świadków tych jego emocji napawało oburzeniem. Udawał, że jest zaskoczony brudem tego otoczenia, oraz ogromną ilością więźniów tam się znajdujących. Jeden z nich powiedział mu: 'Masz zamiar twierdzić, że nigdy nie widziałeś wózków z ofiarami codziennie opuszczających to miejsce? Chcesz nam wmawiać, że nie wiesz, iż Paryż stał się rzeźnią?' Lacroix, który był jednym z najbardziej entuzjastycznych zwolenników rewolucyjnych instytucji, odparł że nie wiedział. Nawet jeśli jego ignorancja nie była udawana, była nie mniej przez to obrzydliwa. Co można myśleć o tych, co niszczą wszystko, uwalniając przeciw ludziom wszelkie plagi, a potem nie raczą nawet śledzić przebiegu swej niszczycielskiej działalności?"

[...]

Komitet Ocalenia Publicznego był całkowicie świadomy walki, jaką Danton miał zamiar mu wydać. Nie miał zamiaru pozwolić zwierzynie się wymknąć. Wszystkie szpary zostały pospiesznie zatkane. Fouquier-Tinville, Publiczny Oskarżyciel, oraz Herman, Prezes Sądu, zostali ostrzeżeni, że ich własne życie może być zagrożone, jeśli nie zapewnią skazania. Jury zostało ograniczone do siedmiu ludzi, wszyscy byli starannie dobranymi wrogami Dantona. Robespierre raz jeszcze ukazał iście diabelską skalę, w jakiej rozwinął technikę potwarzy przez sugestię. Zadbał o to, by Danton i jego zwolennicy, więźniowie polityczni, zostali umieszczeni wewnątrz tego samego ogrodzenia*, co Chabot, bracia Frei i kilku innych ludzi o mętnej reputacji, oskarżonych o sprzeniewierzenie funduszy Kompanii Wschodnioindyjskiej.

Oba te procesy nie miały ze sobą nic wspólnego, ale Robespierre widział, że łącząc je w jedno w ramach tego samego procesu, sprawi, iż publiczność, zawsze podatna na ogólne, mgliste impresje, skojarzy jeden z drugim. Prezes Sądu i Oskarżyciel otrzymali rozkaz, by grupę związaną z Kompanią Wschodnioindyjską zawsze trzymać z przodu, zaś dantonistów w cieniu**.

[...]

Od razu po zakończeniu wstępnych formalności, Herman i Fouquier odwrócili się plecami do Dantona i jego współoskarżonych, zwracając się do siebie nawzajem w kwestii Kompanii Wschodnioindyjskiej. Odczytano długi raport, co zajęło większość pierwszego dnia procesu. Danton nie otrzymał okazji by zabrać głos, jak to planował. Drugi dzień procesu rozpoczął się w od tej samej kwestii, którą zakończył się pierwszy - Kompania Wschodnioindyjska. Dantonowi udało się przerwać postępowanie żądaniem, by go wysłuchano. Herman próbował zagłuszyć jego głos dzwonkiem.

[...]

[Danton rzekł:] "Domagam się, by Konwencja*** utworzyła komisję, która by wysłuchała mojego ujawnienia tej dyktatury. Tak! Ja, Danton, zedrę maskę z dyktatury, która teraz otwarcie ukazuje swe istnienie."

Nieoczekiwany atak wyrażony tymi słowami przeraził Prezesa Sądu. "Taka bezczelność jak twoja, Danton, jest charakterystyczna dla zbrodni. Spokój jest właściwą postawą dla niewinności."

To tyle tłumaczenia. Dalej jest jeszcze o wiele lepiej, ale sporo tego jest, więc problem.
---------------------------------------

* To musi była taka ława oskarżonych (w oryginale "dock").

** Danton był bowiem najpopularniejszym rewolucjonistów i istniało ogromne ryzyko, że dość powszechne poparcie dla niego może udaremnić proces i zniszczyć z kolei jego inicjatorów.

*** Ichni parlament, gdzie Danton był deputowanym.


triarius

---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

sobota, września 06, 2008

Jeśli komuś się coś kojarzy... cóż, nie moja wina

Jeśli ten blog ma jakieś ogólne i ważne przesłanie (a ma!) to brzmi ono jakoś tak: "wypnijcie się na prasę, media, nie przesadzajcie z czytaniem blogów - czytajcie książki!" Oczywiście nie wszystkie, nie laureatów nagrody Nike i takie tam, chodzi o książki mające imprimatur Pana Tygrysa. Całkiem sporo już takich było, gdyby komuś chciało się po tym blogu zaposzukać. Równie ważny, a może nawet ważniejszy, jest real, ale to już wyższa szkoła jazdy, o tym nawet mówić nie bardzo jest po co, bo do tego nigdy chyba nie dojdziemy.

No dobra, więc wszystkim ew. zainteresowanym donoszę, iż w tej chwili czytam sobie "Paris in the Terror" Stanleya Loomisa (obok dwudziestu innych, jak to u mnie) i bardzo mi się ta książka podoba. Jest nadzwyczaj lekko napisana, a z drugiej strony żadnych w niej odchyłów w stronę popularyzacji - autentyczna historia. Czyli, nie to, co się wielu dziś z historią kojarzy - jakieś mętne statystyki i kolekcje nikomu niepotrzebnych fakcików, tylko coś co można traktować jako naukowy esej czy opartą na historycznych źródłach publicystykę. Bo tak zawsze wyglądały naprawdę znaczące dzieła historyczne!

W książce o której teraz mówię jest masa smakowitych kawałków, które warto by było ludziom ukazać... Choć zasadniczo powinni sami to czytać. A bogacze entre nous powinni postarać się, by takie książki dały się czytać także przez tych, którzy języków nie posiedli. To by się mogło im, tym bogaczom, nawet z czasem ładnie zwrócić, w sensie finansów. Ale cóż, jesteśmy polską prawicą, więc zapewne musimy "być gamoniowaci i z trudem się rozmnażać" (by użyć stwierdzenia z "Drew Carey Show" na temat mieszkańców Europy Wschodniej).

Przed chwilą, by zakończyć ten dłuuugi wstęp, znalazłem naprawdę smakowity niewielki fragment, który tu przedstawię. Dla mnie jest niesamowicie ucieszny, choć dotyczy spraw całkiem poważnych, bo za taką należy przecież uznać powstanie osławionego Trybunału Rewolucyjnego - tego od gilotyny i naprawdę potężnego terroru w czasach dyktatury Robespierre'a. Oto ten fragment, a to co mnie najbardziej rozbawiło, to nawte wziąłem i wytłuściłem:


Ale narodził się potwór. Szybko i skutecznie używał udzielonej sobie władzy, by zdobyć więcej władzy. Podczas krótkiego przewodnictwa Dantona, ograniczał się mniej więcej do konstytucyjnie wyznaczonych wymiarów, jednak po lipcu, kiedy w Komietecie Dantona zastąpił Robespierre, od Konwencji* wyłudzone lub wymuszona została władza dyktatorska. Zasada, że członkostwo w Komitecie musi być zatwierdzane co miesiąc** została wkrótce zapomniana, a już we wrześniu, zaledwie w pięć miesięcy po utworzeniu Komitetu, złożono w Konwencji złowieszczy projekt ustawy, iż każdy kto kwestionuje działania Komitetu Bezpieczeństwa Publicznego, ma być uznany za dążącego do siania niezgody - i jako taki "podejrzany". Za takimi propozycjami czaił się groźny kształt Trybunału Rewolucyjnego i gilotyny.

Ucieczka Dumourieza*** stała się iskrą zapalającą wszystkie te uczucia, które się nagromacziły, niczym wiązki chrustu wokół katowskiego stosu - Żyrondyści byli teraz otoczeni. Był to sygnał do otwartego ataku na nich ze strony każdej frakcji. Wśród pierwszych aktów dokonanych przez Komitet Bezpieczeństwa Publicznego był nakaz, by zająć dokumenty pary Rolland****. Złożono im nocą wizytę i bez ceremonii zarekwirowano dokumenty. Ponieważ nie znaleziono w nich nic, co można by uznać za zdradziecką działalność, Jakobini posłużyli się ulubionym środkiem: wymyślonymi zarzutami. Ich kalumnie ukazały się w pamflecie zatytułowanym "Historia Brisotynów", w którym Żyrondystów oskarżano, między innymi, o intrygowanie z Anglikami i Diukiem Orleańskim. Treść tych zarzutów prezentowano jako "opartych na dokumentach zajętych w mieszkaniu państwa Rolland". Autorem był Camille Desmoulins. Jego atak był zjadliwie osobisty, a jednocześnie cynicznie ogólnikow. Jeden krótki fragment ukazuje całą ideę. Zawsze literat, Desmoulins godził Rollandów w miejsce, gdzie, jak wiedział, najbardziej zaboli: "Rolland", oświadczył, "był tak marnym pisarzem, że kiedy był członkiem Komitetu d/s Korespondencji, nigdy nie napisał znośnego listu. Zawsze trzeba było poprawiać jego listy w wielu miejscach, zarówno z powodu ubóstwa idei w nich zawartych, jak z powodu wulgarności ich stylu..."

--------------------------------------------

* W sumie to był parlament.

** Przez Konwencję.

*** Był to głównodowodzący w obronie Francji przed zagraniczną inwazją i zajęciem Belgii, stronnik i główny atut partii Żyrondystów (Brisotynów), kóry wobec intryg lewicy, godzących zarówno w wysiłek wojenny, jak i jego własne bezpieczeństwo, w końcu uciekł do wroga (Austriaków). Stało się to ostatecznym gwoździem do trumny Żyrondystów, tej zabawnej skądinąd partii, która zaczęła jako lewica, by skończyć jako prawica (dość typowe w rewolucjach, ale mi to przypomina i inne sprawy), a poza tym cechującej się - przy niezaprzeczonej wzniosłości, o jakiej my dzisiaj możemy tylko śnić - skrajnym doktrynerstwem, brakiem politycznego wyczucia i gadatliwością. Innymi słowy typowa partia burżuazyjna, choć okoliczności nie były typowe.

**** Małżeństwo Rolland było ścisłym przywództwem Żyrondystów - w tym sensie, że on był figurantem i piastował stanowiska, zaś mózgiem i prawdziwą siła byłą jego żona, słynna Madame Rolland. Która też zresztą piastowała w końcu stanowisko swego rodzaju ministra propagandy. Pan Rolland, choć niezbyt wielki polityk i niezbyt samodzielny, był jednak, w odróżnieniu od wielu innych ówczesnych prominentów, niezłomnie uczciwy i nienaganny w rachunkach, więc to co się tutaj działo ma swoją specyficzną wymowę.


triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

niedziela, sierpnia 31, 2008

Jaś-Kuba Ruso - pisarz znaczący (cześć 3)

Wiem, że to co piszę psa z kulawą nogą nie obchodzi, ale mam właśnie zamiar dokończyć publikację przetłumaczonej przeze mnie charakterystyki Jean-Jacques'a Rousseau przedstawionej przez Stanleya Loomisa w jego książce "Paris in the Terror". Nawiasem mówiąc książka ta w czasie mej drugiej jej lektury po naprawdę wielu latach b. mi się podoba - czyta się lekko, poglądy autora są dokładnie takie jak lubię (żadnego leberalnego lewactwa i niezdrowego człowiekolubstwa, ale i żadnych hiper-monarchistycznych obsesji), sporo interesujących i wyglądających rzetelnie informacji... Tylko po co ja wam to mówię?

W każdym razie kończę co zacząłem, a to zawsze jest coś warte. Oto linki do dwóch poprzednich odcinków: odcinek 1, odcinek 2, a poniżej odcinek trzeci i w sumie ostatni. (Podzieliłem to na mniejsze akapity sponte mea.). Mogę dodać, że cholernie mi się podoba szczególnie zakończenie, bo sam miałem podobne myśli na parę zbliżonych tematów. (I nikt tego oczywiście nie potrafił zrozumieć, ale Loomis widzi to podobnie jak ja, co mnie cieszy.)


Rousseau pisał swe sentymentalne powieści klarownym, łatwym i zmysłowym stylem, który padał na wysuszoną glebę osiemnastowiecznej Francji, kraju wyczerpanego cynizmem i zmęczonego racjonalizmem, cienkim dowcipem i paradoksem, jak łagodny, miły deszcz dostarczający pustyni upragnionej świeżości. Pojawiając się wtedy, gdy się pojawiły, dzieła Rousseau przemawiały do najszerszych kręgów. Do ubogich, ponieważ Rousseau uszlachetnił ich kondycję, jednocześnie przepowiadając jej odmianę. Do bogatych, ponieważ bogaci, jak zwykle, byli znudzeni. (Był to okres, gdy w projektowaniu pejzaży we Francji zaczęły się pojawiać wioski i młyny, jako uzupełnienie, a w niektórych przypadkach zastępując sztywne klasyczne projekty Lenôtre'a.)

Do cnotliwych, ponieważ Rousseau wygłasza namaszczone kazania o rozkoszach cnotliwości - zaś cnotliwi zawsze stanowią znaczniejszy segment każdego społeczeństwa, niż to się zazwyczaj uważa. Do wyuzdanych, ponieważ czystość jest najbardziej zniewalająco uwodzicielską rzeczą ze wszystkich. W libertyńskim społeczeństwie zawsze najniewinniejsza prostytutka uzyskuje najwyższą cenę, a pruderia, umiejętnie eksponowana, wzbudzi zainteresowanie najbardziej zblazowanego rozpustnika. Dla ludzi mających wyobraźnię, dla samotnych, dla idealistów, dla wszystkich, dla których życie było okrutne lub niepełne, powieści Rousseau stanowiły narkotyk najbardziej oszołamiającego rodzaju.

Gdyby autor "Nowej Helojzy" zadowolił się opisywaniem problemów swych nieszczęśliwych postaci, Rewolucja Francuska mogłaby się inaczej potoczyć lub przybrać inny charakter, niż to naprawdę miało miejsce. Niestety, w swych płaczliwych wędrówkach, stworzone przez Rousseau postaci muszą co drugą stronę przystawać, by rapsodyzować, filozofować i wygłaszać solenne kazania na temat ludzkiej kondycji. Rousseau uważał sam siebie, i zaczął być uważany, raczej za filozofa i politycznego teoretyka, niż pisarza. Jak i ich autor, postaci z historii stworzonych przez Rousseau, są niedojrzałe i - by zapożyczyć określenia ze słownika naszej własnej epoki - dodatkowo "z zaburzeniami".

Ani humor ani zdrowy rozsądek - dwie cechy, które Racjonaliści, jakiekolwiek by nie były ich wady, zazwyczaj posiadali - dają się kiedykolwiek dostrzec u Rousseau. "Nastolatki", dawne czy dzisiejsze, rzadko wyróżniają się swym poczuciem humoru. Tak samo jest i z Rousseau. Czy to w jego powieściach, czy w politycznych traktatach, wszystko jest solenne - jak gdyby ciężkość w zachowaniu była w jakiś sposób tożsama z wagą idei - naiwne i bardzo nie-francuskie założenie, przypominające nam, że Rousseau, w końcu nie był Francuzem, tylko Szwajcarem, i to w dodatku z kantonu Kalwina.

W swych politycznych traktatach Rousseau wychodził zza pleców swoich postaci i mówił co miał do powiedzenia. Te dzieła, w szczególności zaś "Umowa społeczna", miały największy z możliwych wpływów na sposób myślenia jego współczesnych. Kiedy w sierpniu roku 1789, po szturmie na Bastylię, nowouformowane Zgromadzenie pragnęło dać wyraz wysokim celom, ku którym będzie się kierować, stworzyło Deklarację Praw Człowieka, szlachetny i, w owym czasie, wzruszający dokument, zbudowany w większości z zaleceń i ideałów Jean-Jacques'a Rousseau.

Wyrażenie tego credo zostało przyjęte z entuzjazmem, a nawet z histerią, jaka miała spotkać wydanie większości deklaracji, konstytucji i reskryptów Rewolucji: kapelusze wylatywały w powietrze, wylewano łzy wzruszenia, płacząc jeden deputowany ściskał drugiego płaczącego deputowanego, aż wiele tego typu dziwnych par zaczęło tańczyć po sali, "całując i ściskając jeden drugiego ze wzruszeniem".

Niestety, kiedy gorączka opadła, a ambicje, zazdrość i wzgląd na osobistą korzyść znowu zapanowały w Zgromadzeniu, nikt już nie zwracał więcej uwagi na Prawa Człowieka, niż na którąkolwiek z konstytucji które po nich przyszły, a które zostały spisane na najwspanialszym pergaminie, pismem pełnym zawijasów i ozdobników. Potrzeba czegoś więcej, niż idealistyczne frazy i wzniosłe postanowienia, by na dłużej zwrócić ludzkość z jej zwykłej drogi.

Rousseau pisał swoją fikcję i swoje traktaty z założeniem, iż ludzie są tacy, jacy być powinni - zadowoleni, na przykład, na łonie rodziny, lub, jeśli zaistnieją odpowiednie warunki, chętnie żyjący w harmonii ze swymi sąsiadami. Gdyby choćby przez chwilę zbadał swe własne serce, zżerane podejrzliwością i zawiścią, albo gdyby spojrzał na niemiłe fakty w swym własnym życiu - na swe dzieci, na przykład, które oddał do adopcji - potrafiłby zauważyć znaczące różnice pomiędzy idealnym życiem, jakiego można by pragnąć, a życiem, jakie ono rzeczywiście jest.

"Człowiek rodzi się wolny i wszędzie jest w okowach". To najbardziej znane sformułowanie charakterystyczne jest dla Rousseau. Ma brzmienie budzące w sercu emocje, a do tego dźwięczy miło dla ucha. Fakt, że nie jest prawdziwe, że człowiek, całkiem przeciwnie, rodzi się w niemal całkowitej zależności od innych i musi w tym stanie pozostać co najmniej do dziesiątego czy dwunastego roku życia, to coś co wahamy się wspomnieć w obliczu grzmiącego zapewnienia Rousseau, iż jest odwrotnie.

Idealizacja natury przez Rousseau, jego zalecenie, by ludzie wrócili na jej łono dla utrzymania się i po inspirację, są równie dalekie od świata realiów. Możliwe, iż właściciele posesji nad brzegiem Jeziora Genewskiego widzieli naturę jako coś "odświeżającego", wątpliwe jednak by tak ją postrzegali mieszkańcy Afryki, Azji, czy dwóch kontynentów Nowego Świata.

Istnieje ważny związek, który można bezpośrednio i wyraźnie określić, między tego typu myśleniem, łączącym w sobie słabość sentymentalizmu z uporem przekonania, a burzą, która miała się rozpętać nad Francją podczas rządów Terroru. Robespierre był pośród najbardziej namiętnych wielbicieli pism Rousseau.Tak jak Charlotte Corday, należał do cnotliwych uczniów filozofa i odnalazł na gwałtownych stronach Rousseau hołd dla swej własnej czystości, albo, jak Rousseau wolał to nazywać - straszne słowo, które będzie straszyć podczas Terroru - swej Cnoty*.

"Terror bez Cnoty jest krwawy**, Cnota bez Terroru jest bezsilna." To brzydkie zdanie brzmiałoby inaczej, gdyby Robespierre nie był czytał Rousseau. Ze swymi częstymi nawiązaniami do "czystości", "cnoty" i rozkoszy prostego domowego życia, przemówienia Robespierre'a nie tylko pozostają wyraźnie w konwencji pism Rousseau, ale zostały także uformowane przez to samo nieuporządkowanie myśli*** i ten sam sentymentalizm, maskujące najniebezpieczniejszy ze wszystkich luksusów: samooszukiwanie.

Robespierre bez przerwy rzuca podniosłe słowa: "wolność", "cnota", wolność", ale dokładne definicje tych pojęć, od których zależała jego wrogość lub przychylność, podporządkowane były doraźnym potrzebom chwili. Przez "wolność" Robespierre zazwyczaj rozumiał wolność jaką w danym momencie dostrzegał. Rousseau śnił swój sen. Robespierrowi, który przez pewien czas miał nad ludźmi władzę życia i śmierci, dana była możliwość, by ten sen próbować wprowadzić w życie. Nigdy się jednak nie nauczył, nie bardziej niż Rousseau, że ludzie nie za bardzo dają się uwodzić, ani też specjalnie długo, abstrakcjami.

Fakt, że wielu ludzi, ułomnych istot, nadal podążało za tak wulgarnymi celami, jak seks i pieniądze, smucił go i wprawiał w gniew. Aby wtłoczyć ludzi w sztywny kształt swej Utopii, konieczne było nieco ich pocisnąć, aż w końcu, gdy stawiali opór, nie chcąc się dopasować do ustalonego kształtu, odciąć oporne części.

Tym, co czyni Utopie Rousseau i Robespierre'a wyjątkowo nieatrakcyjnymi, jest fakt, iż owe społeczeństwa ukształtowane zostały nie tylko za pomocą wadliwej oceny, ale także w znaczniej mierze za pomocą złego smaku. Przypominają ilustracje na pudełkach pralinek albo w kalendarzach rozsyłanych przez małomiasteczkowych przedsiębiorców pogrzebowych. Ludzie zarzynali innych ludzi w imię różnych przekonań, ale "prawdy" Rousseau, przefiltrowane przez Robespierre'a, uderzają jakąś fałszywą nutą wśród wszystkich tych znanych z historii masakr, ponieważ są to najprostszego rodzaju banały - mętne, sentymentalne drobnostki. Wiele z nich w oczywisty sposób fałszywe.

Ofierze jest raczej wszystko jedno, czy się ją zabija w imię Trójcy Świętej, czy w imię wartości niższej klasy średniej. Jednak ktoś, kto studiuje historię, może pozwolić sobie na nieco bardziej bezstronne spojrzenie. Wcale nie najmniej uderzającą rzeczą w rządach Terroru jest to, iż korzeniami jego filozoficznego uzasadnienia jest ten naiwny, niedojrzały i wulgarny idealizm, który Jean-Jacques Rousseau zawsze namiętnie odczuwał i często namiętnie wyrażał


* W oryginale rozróżnienie między "chastity", co oznacza cnotliwość seksualną, "czystość", a "virtue", czyli rzymską virtus - tą od Virtuti Militari. Tutaj nie udało mi się tego całkiem precyzyjnie oddać.


** E, chyba tutaj jednak było coś więcej: "... jest tylko krwawym barbarzyństwem" - czy jakoś tak. Tak pamiętam, to raz. A zresztą, przecież terror nawet z cnotą był w wykonaniu Robespierre'a dość krwawy. Jak na tamte czasy i możliwości, ma się rozumieć, bo zrobiliśmy od tamtych czasów spory krok do przodu.

*** Dosłownie "looseness of thought", czyli "luźność myśli".


triarius

---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

czwartek, sierpnia 21, 2008

Jaś-Kuba Ruso - pisarz znaczący (cześć 2)

Jedną z bardziej ujmujących cech leberałów (choć "ujmujący" to jednak nieco zbyt mocne tutaj słowo) jest upodobanie, z jakim przy każdej okazji przytaczają powiedzonko, które leci jakoś tak: "daj człowiekowi rybę, a będzie najedzony przez jeden dzień, daj mu wędkę, a będzie nażarty jak świnia przez milion lat". Brzmi to zgrabnie, w dodatku wydaje się zasadniczo słuszne... A że w praktyce jakoś nikt nigdy zastosowania tej wzniosłej zasady nie widział? Czy to pierwsza wzniosła zasada, która nijak przekłada się na rzeczywistość? Tym bardziej, że mówimy przecież o leberałach - gdzież tu więc miejsce na rzeczywistość?

No i ja teraz próbuję jakoś to zmienić, w tym sensie, że staram się powiedzenie o rybie i wędce zastosować do realnego świata. Żeby się wreszcie zaczęło sprawdzać, nie tylko w teorii, ale i w praktyce. Zastosowuję je jednak nie do zarabiania lubego grosza (gdzie się pewnie w ogóle nie sprawdza), tylko do myślenia. Prawicowego myślenia, żeby było zabawniej.

Powie ktoś: "Po co prawicowe myślenie, skoro prawica i tak wyłącznie myśli i nic nie robi?" Coś w tym z prawdy będzie, nawet sporo, ale nie do końca. Fakt, że pisanie "Tusk fuj!" na niszowych blogach czytanych jedynie przez ludzi, którzy na myśl o Tusku dostają mdłości, jakoś mało konkretne, jakoś mało ruszające z posad bryłę świata. (Co innego by było, choć nie aż tak, bez przesady, gdyby "Tusk fuj!" pisano w publicznych miejscach, np. na murach.)

Jednak w drugą stronę także nie jest z tą prawicą zbyt dobrze. Jedni sobie wmawiają, że Dziesięć Przykazań to całkowicie wystarczające w każdej sytuacji kompendium wiedzy politycznej. Inni, kiedy chcą rzec coś nieco bardziej abstrakcyjnego, jadą Michnikiem czy ks. Tischnerem - skąd by bowiem mieli umieć inaczej? Jeszcze inni biorą piękne zaiste przykłady polskiej nacjonalistycznej propagandy za głębie historiozofii. Jak to miło wmówić sobie, że to Polska właśnie stanowi samo jądro zachodniej cywilizacji!

[W dwóch spośród następnych akapitów nieco mi się pokręciło i nie będę teraz tego już po latach poprawiał. Ale tak czy tak - bizantyjskie Niemcy to dokladnie taka sama brednia, jaką by były Niemcy "turańskie". Jeśli oczywiście mówimy o poważnych sprawach, a nie o doraźnej, dawno zdezaktualizowanej zresztą, propagandzie.]

Jak to rozkosznie wykluczyć z tej cywilizacji Niemców, nazywając ich "cywilizacją turańską" i wmawiając, że pochodzą - przedziwnym jakimś cudem, zaiste! - bezpośrednio od najbardziej barbarzyńskich żołdaków Huna Atylli i Dżingis Chana. No bo kiedyś, lat temu dokładnie tysiąc, ichni cesarz ożenił się z bizantyjską królewną. Gdzie Rzym a gdzie Krym? Jaki to może mieć wpływ na tysiąc lat późniejszej historii? No, ale takie to słodkie, tak rozkosznie łechce naszą obolałą narodową dumę, tak przyjemnie lula do snu...

Inną rozkoszną rzeczą jest wmawianie sobie, że skoro zachód zdycha (a ja przecież nie będę przeczył, że zdycha!) to nic co tam się pisze nie ma już wartości. Nic co tam się pisze nie da się przecież - w opinii naszego rodzimego prawicowca, a szczególnie prawicowego blogera - porównać z głębią i błyskotliwością tego, co się pisze na rodzimych prawicowych blogach! Ach! (Fanfary, werble, chóry starców zawodzą.)

Ja jednak nie całkiem tak to widzę. Rozkład zachodu - zgoda! Być może pierwszy raz to, że Polska (moim skromnym zdaniem) jest tylko daleką i ubogą peryferią zachodniej cywilizacji działać może także i na naszą korzyść. Po prostu mamy szansę - niezbyt wielką, ale możemy próbować ją zwiększyć - by się rozkładać WOLNIEJ od reszty zachodu. I dzięki temu zdobyć tam naprawdę znaczącą, oby nawet dominującą, pozycję. Choć trzeba by się nieco wysilić, nie zaś dawać się do snu lulać bajeczkami b. fajnych skądinąd polskich nacjonalistów o czeskich nazwiskach.

Ja jednak, zapewne głupio, wrednie, niepatriotycznie i nieprawicowo, sądzę, że warto znać takich pisarzy jak Stanley Loomis (któren jest NASZ), oraz takich jak Rousseau (któren absolutnie nasz nie jest). Nie mówiąc już o takim geniuszu (w liczbie pojedynczej) jak Spengler. Choćby był Niemcem, a więc "cywilizacją turańską", nie zaś urodzonym koło Stadionu Dziesięciolecia Rzymianinem. (Padnę ze śmiechu!)


Po tym drobnym wstępie, następny odcinek mego tłumaczenia z książki Stanleya Loomisa "Paris in the Terror", na temat J. J. Rousseau. Kto chce niech czyta, kto chce i może, niech se kupi tę książkę (w sieci), a wszyscy inni niech se dalej opowiadają bajeczki, jacy to my Rzymianie, a więc i Najwspanialsze Syny Zachodu, Orły Sokoły Bażanty. (Starcy dalej wyją, to tak nawiasem.) A teraz boski Stanley i... kontrowersyjny, to say the least, Jaś-Kubuś:

* * *

Do tego potężnego strumienia masochizmu dodany jeszcze został drugi strumień - namiętne wspomnienie młodzieńczych porywów duszy, gorące, a kiedy dorósł, także rozpaczliwe, oddanie się jego chorej i udręczonej istoty ekstatycznym szeptom usłyszanym kiedyś na łąkach i w lasach leżących nad spokojnymi brzegami Jeziora Genewskiego. Te porywy, wewnętrzne i całkowicie osobiste, należały do tego porządku doświadczenia, który jest źródłem poezji i mistycyzmu, głosem za którym tęsknił Woodsworth i za którym szła Joanna d'Arc.

Ci, którzy podróżowali choć trochę po tym tajemniczym kraju, nigdy nie będą już tacy, jak inni ludzie, zaś po powrocie dążenia i rozrywki innych ludzi nie będą miały dla nich znaczenia. To, że wielu ludzi w jakimś stopniu i w jakimś okresie swego życia doświadczyło tych stanów, może być prawdą, jednak ich wspomnienie zostaje szybko zatarte przez domowe troski i ich rekompensaty, oraz przez walkę o te cele, o które walczyć trzeba, jeśli chce się przeżyć na tym świecie.

Daleko zaiste odsunęła natura nieszczęśliwego Rousseau od wszelkiej możliwości domowego szczęścia. Istniała chata i kobieta nią wraz z nim dzieląca, ale w warunkach tak nieszczęśliwych, tak w istocie dziwacznych, że, jak można stwierdzić, nie było w tym najmniejszego nawet podobieństwa do przytulnego domowego ogniska z sentymentalnej tradycji. Tradycji rozprzestrzenianej, jeśli nie po prostu rozpoczętej, przez samego Rousseau.

Jego prywatne życie jest niemal nieprzerwanym pasmem nędzy i plugastwa. Jego kłótnie z Davidem Hume, baronem Grimm i madame d'Epinay miały w sobie małostkowość i zawiłość niemal nie do uwierzenia. Siły całkiem poza jego kontrolą zmuszały go do gryzienia dłoni, która go karmiła, wiele zaś spontanicznie hojnych dłoni bywało w różnych okresach wyciągniętych do tego udręczonego i nieszczęśliwego stworzenia. Każda przyjaźń, czy to z mężczyznami czy z kobietami, kończyła się kłótnią.

Całe jego życie toczyło się w sieci wrogości, zazdrości i panicznego lęku przed knutymi przeciw sobie konspiracjami, przed spiskami mogącymi się wykluwać za jego plecami, albo przed koalicjami tworzonymi przeciw niemu przez jego przyjaciół. Ta sieć, w miarę jak się starzał, zaciskała się coraz bardziej i bardziej, aż do chwili, gdy w roku 1778 umarł, paranoiczny i niemal w katatonii.

Wśród owego bagna nieszczęścia biło czyste źródełko przeczucia własnej nieśmiertelności, niegdyś wyszeptanej doń na brzegach Jeziora Genewskiego. Z tych wód Rousseau czerpał inspirację do swych dzieł. Jego zdrowie psychiczne poszło w jego pisarstwo. Opętany seksem, emocjonalnie wygłodzony, fizycznie i psychicznie upośledzony, Rousseau stworzył w swych książkach świat, w którym sam pragnąłby spędzać swe dni, świat w którym - czego chyba nie trzeba nawet dodawać - prawdziwy Rousseau, czy nawet po prostu prawdziwy ktokolwiek, nie przeżyłby ani chwili.

Z dala od rózgi panny Lambercier, z dala, przynajmniej z pozoru, od wszelkich niskich i cielesnych pragnień, stworzenia z jego sennego świata egzystują ścigając bez przerwy nawzajem swoje dusze, po drodze filozofując. Nie ma tu żadnych ordynarnych, czy po prostu fizycznych, zdobyczy. Na powierzchni jest to pean na cześć przecudownych rozkoszy czystości, w istocie jednak książki Rousseau są zachętą do zmysłowości najrozkoszniejszej i całkiem nowego typu.

Wprowadził on bowiem seks do duszy - nie do tej duszy, będącej domeną świętych i teologów, ale do płomiennej, sentymentalnej duszy młodzieńczej, do miejsca gdzie ukryte są pragnienia jeszcze nie skierowane w swoje naturalne ujście. Do miejsca, gdzie lęgnie się idealizm i niezadowolenie, gdzie lęgną się teorie tylko w najlżejszy sposób mające związek z ludzką naturą, taką jaka ona jest. Gdzie skrywają się mgliste marzenia, pragnienia i bunt. Postacie stworzone przez Rousseau dzielą swpke łzy, uniemożliwiono im jednak osiągnięcie zadowolenia, które mogłoby im te łzy obetrzeć. Usadowione są bez przerwy w rozkosznym udręczeniu, na samym brzegu ulgi dla tych ich cierpień.

Intrygi jego sztuk scenicznych i jego fikcji są niedorzeczne. Postaci nie da się nawet nazwać stereotypowymi, ponieważ nic takiego nigdy nie istniało, ani przedtem ani potem. Jednak "pisarstwo", proza za pomocą której Rousseau opisuje świat swego snu, nie daje się już tak łatwo zbyć. Po pierwsze miał całkiem pokaźny talent narratora. Czytając go, człowiek przypomina sobie te wszystkie historie, które można znaleźć w dzisiejszych magazynach zajmujących się wyznaniami.

Mają ogromne braki pod względem stylu, smaku, zrozumienia, humoru i praktycznie biorąc wszystkiego, co by mogło przekonać do ich autora, jednak ignorancja i wulgarność zawarta w tych opowieściach chwilami przesłonięta zostaje przez fascynującą narrację. Jak bezsensowne by nie były zarówno sama historia, jak i postaci, człowiek czuje się zmuszony do przewracania stron. Wolter, realista, mądry i dobrze znający sekrety ludzkiego serca, najmniej wulgarny i najbardziej zabawny człowiek swojej epoki, dzisiaj niemal nie daje się czytać. Trzeba sięgnąć (Poza "Kandydem") do jego przenikliwych i wspaniałych listów, by zacząć rozumieć, jak Wolter mógł czarować swoją epokę.

"Wyznania" Rousseau, z drugiej strony, gdyby je zredagować pod takim kątem, by opisywane tam wydarzenia wydały się nam współczesne - wielu ludzi ma bowiem problemy z uwierzeniem, że cokolwiek, co się wydarzyło przed ich urodzeniem, wydarzyło się naprawdę - mogłyby zapewne zostać przerobione na serial w którymkolwiek z popularnych periodyków, i byłyby uważnie czytane w poczekalniach dentystów, w salonach fryzjerskich, albo w łóżku.


c.d.n (jeśli Deus pozwoli oczywiście)

triarius

---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.

czwartek, sierpnia 30, 2007

Nawet w Kolumbii mają uwagi na temat obecnej sytuacji w Polsce!

Odebrałem sobie dzisiaj z poczty dwie archiwalne książki, którem sobie jakiś czas temu zamówił przez sieć (konkretnie przez alibris.com): b. fajną biografię kurwy (a co w tym złego?, dopisane po latach, to była urocza kobietka), która została wielką panią, oczywiście przez łóżko, w tym wypadku królewskie - czyli "Madame du Barry" Stanleya Loomisa (po angielsku), oraz "Escolios a un texto implícito", czyli najbardziej znane chyba dzieło wielkiego, nieżyjącego już, Kolumbijczyka Nicolása Gómeza Dávila (niby tylko wybór, ale całkiem spory i w oryginale). A więc, na razie przynajmniej, nie trzeba się kontentować wyłącznie tym, co nam europejsy i rodzime galaretowate centrum przyzwoli! Ale kogo to interesuje, prawda?

Zacząłem na razie czytać Dávilę, bo Loomisa już kiedyś czytałem. I z biegu przetłumaczyłem nawet dla P.T. Czytelników kilka scholiów z pierwszych paru stron, tych, które mi się wydawały najcelniejsze i... najbardziej pasujące do odgrywającej się akurat w naszym kraju farsy. A przy okazji udowodnię, że nie chodzi tu o skoliozę, która jest skrzywieniem bocznym kręgosłupa, tylko o całkiem inne sprawy. Co dokładnie znaczy scholia, to cholera wie, mówiąc szczerze, ale ma coś współnego ze schola, czyli szkoła. I jest w liczbie mnogiej, a pojedyncza to musi być scholium. (Po latach: to musi znaczyć "przypisy".)

Moje tłumaczenia są dość niewyszukane, wiele z nich potrafiłbym wygładzić i upiększyć, ale za to są jak najbliższe oryginałom.

* * *

Najmniej rozumie ten, który się upiera, by rozumieć więcej, niż zrozumieć można.

* * *

Łatwo jest wierzyć, że posiadamy pewne cnoty, kiedy posiadamy jedynie defekty z nimi związane.

* * *

Nic nie bywa trudniejsze, niż nieudawanie, że się rozumie.

* * *

Wolność nie jest celem, tylko środkiem. Kto uznaje ją za cel, zdobywszy nie wie co z nią uczynić.

* * *

Istnieje tysiąc prawd, fałsz jest tylko jeden.

* * *

Naszą ostatnią nadzieją jest teraz Boska niesprawiedliwość.

* * *

Psycholog zamieszkuje przedmieścia duszy, tak samo jak socjolog peryferie społeczeństwa.

* * *

Polityka jest nauką o strukturach społecznych odpowiednich dla współżycia ignorantów.

[Po wielu latach: Polityka "nauką"?! To jakiś Arystoteles, ale i chyba bzdura. Można politykę faktycznie studiować i wtedy to będzie nauka, ale "nauka o polityce", nie zaś sama "polityka".]

* * *

Po zakończeniu każdej rewolucji rewolucjonista głosi, że prawdziwą rewolucją będzie ta jutrzejsza.

Rewolucjonista tłumaczy, że jakiś nędznik zdradził tę wczorajszą rewolucję.

* * *

Burżuj oddaje władzę, by zachować pieniądze, następnie oddaje pieniądze, by uratować skórę, na koniec zaś go wieszają.

* * *

Burżuazja to zbiorowisko ludzi niezadowolonych z tego, co mają i zadowolonych z tego, czym są.

* * *

Marksiści definiują burżuazję w kategoriach ekonomicznych, aby ukryć fakt, że do niej należą.

[I liberały przecież b. potobnie, tylko że one ukrywają swój własny bolszewizm.]

* * *

Komunistyczny bojownik przed swym zwycięstwem zasługuje na najwyższy szacunek. Potem jest już jedynie zapracowanym burżujem.

* * *

Miłość do ludu to powołanie arystokraty. Demokrata kocha go tylko w okresie przedwyborczym.

* * *

Nie potrafiąc zrealizować tego co pragnie, "postęp" nazywa pragnieniem to, co osiąga.

* * *

Pewien pogardliwy sposób mówienia o ludzie zdradza przebranego plebejusza.

[K*win jak w pysk strzelił!]

* * *

Człowiek wierzy, iż jego bezsilność jest miarą wszechrzeczy.

* * *

Autentyczność uczucia zależy od jasności myśli.

[To było o polskim "prawicowym patriotyźmie".]

* * *

Motłoch bardziej podziwia to co mętne, niż to co skomplikowane.

* * *

"Myśleć" często oznacza nie więcej, niż wynajdywać powody, by wątpić w to, co oczywiste.

* * *

Ten kto się wyrzeka, wydaje się bezsilnym temu, kto jest niezdolnym do wyrzeczeń.

* * *

Człowiek woli się uniewinniać raczej cudzą winą, niż własną niewinnością.

* * *

Czas mniej jest przerażający dlatego, że zabija, niż dlatego że zrywa maski.

* * *

Mieć rację to jeszcze jeden powód więcej, by nie osiągnąć żadnego sukcesu.

* * *

Ani religia nie powstała z potrzeby zapewnienia solidarności społecznej, ani katedry nie zostały zbudowane dla rozwoju turystyki.

* * *

Wszystko jest trywialne, jeśli wszechświat nie jest zaangażowany w metafizyczną przygodę.

* * *

W miarę jak coraz poważniejsze stają się problemy, coraz większa staje się ilość ludzi nieudolnych, których demokracja przywołuje dla ich rozwiązania.

* * *

Bardziej jeszcze odpychająca od przyszłości którą progresiści mimowolnie przygotowują, jest przyszłość o której marzą.

* * *

Obecność tłumu w polityce kończy się zawsze piekielną apokalipsą.

* * *

Ważność historyczna człowieka rzadko idzie w parze z jego wewnętrzną wartością.

Historia jest pełna zwycięskich idiotów.

* * *

Przypadek zawsze będzie rządził w historii, ponieważ nie jest możliwe tak zorganizować państwa, by nie miało znaczenia, kto rozkazuje.

* * *

Najpierw wybieramy ponieważ podziwiamy, potem zaś podziwiamy ponieważ wybieramy.

* * *

Mądrość nie polega na umiarkowaniu z lęku przed nadmiarem, tylko z umiłowania ograniczeń.

* * *

Prawda jest szczęściem inteligencji.

* * *

Ironista nie ufa temu co mówi, nie wierząc by jego przeciwieństwo było prawdą.

* * *

Mądrość polega na zdecydowaniu się na jedyne możliwe, bez ogłaszania go jedynym koniecznym.

* * *

Jakie znaczenie ma opowiadanie przez historyka o tym, co ludzie robią, jeśli nie umie opowiedzieć o tym co czują?

* * *

Prestiż "kultury" powoduje, że głupiec je nie będąc głodnym.

* * *

Historia nie ukazuje nieskuteczności działań, tylko próżność celów.

* * *

Argumenty, którymi usprawiedliwiamy nasze zachowanie, zazwyczaj są głupsze niż samo nasze zachowanie.

Łatwiej znieść widok tego jak ludzie żyją, niż słyszeć co sądzą.

* * *

Człowiek kocha jedynie to co go ubóstwia, ale szanuje tylko to co go obraża.

* * *

Nazywa się dobrym wychowaniem obyczaje wynikające z szacunku wobec wyższych, przetworzone na sposób odnoszenia się do równych.

* * *

Pogardzać albo być pogardzanym, to plebejski sposób na stosunki między ludźmi.

* * *

Myśleć tak jak nasi współcześni, to przepis na powodzenie w życiu i głupotę.

* * *

Bieda jest jedyną zaporą przed chaosem wulgarności kłębiącej się w ludzkich duszach.

* * *

Szczerość rujnuje jednocześnie dobre maniery i dobry gust.

* * *

Mądrość polega jedynie na tym by nie uczyć Boga, jak ma się wszystko dziać.

* * *

Cała literatura jest współczesna dla kogoś, kto umie czytać.

* * *

Tyle już razy chowano metafizykę, że trzeba ją uznać za nieśmiertelną.

* * *

Nazywamy egoistą tego, kto nie chce się poświęcić dla naszego egoizmu.

* * *

Uprzedzenia innych epok nie są niezrozumiałe, jeśli nie zaślepiają nas uprzedzenia naszej.

* * *

Być młodym to obawiać się, by nas nie wzięli za głupka, być dojrzałym to obawiać się, że głupkiem jesteśmy.

* * *

Ludzkość wierzy, iż naprawia błędy, powtarzając je.

* * *

Cywilizacja to jest to, co starzy zdołają uratować przed bestialstwem młodych idealistów.

* * *

Ani myślenie nie jest przygotowaniem do życia, ani życie nie jest przygotowaniem do myślenia.

* * *

To w co wierzymy, łączy nas albo dzieli w mniejszym stopniu, niż sposób, w jaki wierzymy.

* * *

W niespójności politycznej konstytucji leży jedyna autentyczna gwarancja wolności.

* * *

Odmowa rozważania tego co nas odpycha, to najpoważniejsze grożące nam ograniczenie.

* * *

I to by było na tyle. Teraz zadaniem P.T. Czytelnika będzie poprzydzielanie poszczególnych scholiów, czy też może escoliów, do aktualnych wydarzeń: afera gruntowa, Donald Tusk, biało-czerwone miasteczko, PiS idzie w zaparte, Niemcy łakomym wzrokiem łypią na Polskę (a raczej na to, co z niej niedługo zostanie)...

A więc do roboty! W każdym razie co ambitniejsi i bardziej zainteresowani krajową polityką i obecnym cyrkiem. A ci o bardziej ponadczasowych zainteresowaniach mogą sobie wyszukać myśli na przykład na temat liberalizmu. (Dla ułatwienia dodam, że to te o burżujach.) No i do następnego razu! Czyli tym razem może jednak ¡hasta luego!

triarius
---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.