Pokazywanie postów oznaczonych etykietą estetyka. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą estetyka. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, lipca 14, 2014

Dlaczego współczesna sztuka jest taka denna? (005)

"Zaraz, zaraz", wykrzyknie nasz oponent, "jeśli ta wczesnochrześcijańska sztuka, czy jak to nazwać, jest tak prymitywna, tak mało urozmajcona... No to, proszę darować, ale po prostu nie zasługuje na miano sztuki! Chodzi o harmonię, o proporcje, o estetyczne przeżycie, złoty podział..."

Na co my, wciąż nieco niepewni, ale serce zaczyna nam bić, jak u kawaleryjskiego rumaka kiedy grają do szarży: "Ale sztukę WSPÓŁCZESNĄ kochasz pan i cenisz?"

"A jakże!", odpowiada tamten. "Nie jakichś tam umarlaków sprzed stuleci, tylko to, czym żyje współczesność, co oddaje rytm i istotę! W formie, której nie zrozumie prostak, profan ani wróg postępu..."

Nam się w tym momencie wzrok rozświetla, a usta wyginają w ledwie dostrzegalną, ale jednak niewątpliwą, radosną podkówkę.

"Jak cudnie!", przerywamu mu tę tyrdę, którą wyraźnie miałby zamiar ciągnąć naprawdę bardzo, bardzo długo.

Potem zaś zgodnym chórem, słowiczymi głosami, dodajemy: "Na tośmy właśnie czekali, drogi oponencie. No bo teraz albo pan masz rację, albo też jej nie masz. Jeśli jej nie masz, no to wiadomo - nasze górą. Jeśli zaś masz... No to proszę posłuchaj, bo sam chyba sobie nie zdążyłeś uświadomić, co właściwie w tej chwili dokonałeś!"

"Co, co takiego niby dokonałem?", protestuje tamten wyraźnie zaniepokojony.

Na co my, że właśnie spuścił był do ścieku sporą, jeśli nie większą... A może nawet nie tylko większą, tylo samo jądro po prostu i samą istotę. Czyż bowiem istotą tej współczesnej sztuki jest estetyczne przeżycie, harmonia, proporcja, złoty podział? Czy też przeważnie chodzi o coś dokładnie odwrotnego? O szokowanie, o burzenie stereotypów, o gwałcenie przesądów, a ślicznie po prostu nie ma prawa być?

* * *

WTRĘT:

Nie żebyśmy my tutaj, w Tygrysicznych sferach, byli aż takimi fanatykami wylizania, łatwości konsumpcji, czy nawet, choć ją cenimy - rzemieślniczej profesjonalności. W sztuce znaczy, co innego w hydraulice czy naprawie komputerów oczywiście. Jednak nie da się ukryć, że więcej tego u Fra Angelica, Braci Limburg, Dufaya, Monteverda, Caravaggia czy Rembrandta. Że architektów, choć też święci nie są, ci współcześni znaczy, tutaj sobie zostawimy na boku, bo przeważnie ich twory chociaż stoją i się nie walą.

* * *

Na co tamten, z wyraźnie już głupia miną: "No niby tak, ale przecież rytm epoki, niepokoje współczesnego człowieka, zagubenie, atomizacja..."

Na co my stawiamy go sobie na lewej dłoni, prawą dajemy mu lekkiego psztyczka w nos, i mówimy: "Nie gadaj człeku, zaplątałeś się jak kompletny neptek, twoja współczesna sztuka, wedle twoich własnych kryterium, nadaje się tylko na śmietnik. Prawda?"

Na co on mdleje, my dzwonimy na *112, przyjeżdżają i go zabierają do szpitala. Tyle!

No a jeśli on jednak nie ma racji, no to sztuka wszesnochrześcijańska jak najbardziej JEST sztuką, a jeśli się ona takiemu znawcy, jak nasz (obecnie zemdlały) rozmówca nie podoba, to jednak znaczy, że może istnieć sztuka, która jest sztuką jak najbardziej i zaspakaja jakieś (jeszcze nieustalone) potrzeby swoich współczesnych, a dla nas - czy raczej dla naszego rozmówcy, bo to już ustaliliśmy - wydaje się nie być sztuką, tylko jej niemal zaprzeczeniem i czymś żałośnie dennym.

W dodatku ten ktoś zapewne, jak to oni, uważa swoje gusta i kryteria za OBIEKTYWNE. Co z kolei otwiera różne sympatyczne możliwości - na przykład taką, że ze sztuką dzisiejszą mogłoby być dokładnie odwrotnie. Prawda?
* * *

Na tym sobie jednak ten odcinek zakończmy, bo pisanie na blogaskach to (na dobre czy na złe) nie wszystko co ten świat ma nam do zaoferowania. Będzie to też zapewne koniec tego cyklu, bo - choć miałbym jeszcze ogromną ilość do napisania - byłoby to już praktycznie pisanie książki, a tego byśmy nie chcieli. Skoro zamilczano Ardreya i Spenglera - formalnie BEZ cenzury! - no to jakie ja mam szansę, żeby się z własną książką przebić? A bez tego, po co?

Jeśli Bóg pozwoli, to na te tematy może jeszcze coś napiszę, ale tyle blogowych "wpisów" pod rzad z jednym tytułem to już i tak sporo wystawiania cierpliwości ew. P.T. Czytelników na próbę. Nie wykluczam jednak (ach to zjadanie własnego ogona, jak ja je lubie!), że opublikuję tu (i tam) jeszcze Appendix do tego cyklu, w którym przedstawię listę tematów, które, gdybym to dalej pisał (czego, jako rzekłem, nie planuję), chciałbym poruszyć. Bo poprzychodziły mi do głowy napradę fajne pomysły i tematy.

Dzięki kto miał cierpliwość, żeby to przeczytać! Dodatkowe dzięki dla wszystkich (no, powiedzmy dla większości) komentatorów! Wasz Rumiany Idiota (ach, jak mi się to nowe gazownicze określenie podoba!)

triarius

P.S. Moi państwo - jeszcze proszę o chwilę uwagi! Wychodzimy pojedynczo albo góra po dwóch. Nie zwracać na siebie uwagi i uważać na możliwe ogony.

Dlaczego współczesna sztuka jest taka denna? (004)

Po trzech odcinkach otrzymałem nieco komętów, nie wszędzie, ale jednak, plus nieco fajnego i całkiem pochlebnego feedbacku prywatnie. Więc jedziemy dalej z tym koksem! (Ale oryginalne, nie?)

* * *

Spyta ktoś: "A dlaczego mielibyśmy się podniecać tą sztuką wczesnochrześcijańską, skoro ona przecie była toporna pod względem "artyzmu" jak cholera, marnie wykonana pod względem samego rzemiosła, uboga pod względem formy i ikonografii... Ładne toto przecież nie było - nie ma się co czarować!"

Na co ja odpowiem, że tutaj zgoda, a nawet więcej - przecież mieliśmy analizować to, co Spengler nazywa "Ornamentem" (po prawdzie, to gdyby to nazwał "Symbolem", byłoby bardziej zrozumiałe), a tutaj ani formalnego wyrafinowania, ani jakiegoś wyraźniejszego rozwoju... (No i fakt, bo mówimy o sztuce WCZESNO-chrześcijańskiej, a nie o tym, co z niej ewentualnie potem się wykłuło.)

Nie było tam szkół (w sensie uczniów zebranych wokół mistrza i jakiegoś względnie współnego stylu czy maniery), nie było raczej czeladników i terminatorów, a bractwo po prostu miało kilka prostych wzorów, które sobie w miarę potrzeby kopiowało.

A więc zgoda, że taki typowy współczesny koneser i wielbiciel sztuki wszelakiej ma raczej więcej powodów, by się ekscytować świetnie wykonanym starożytnym chińskim brązem, jakąś perska majoliką, kawałkiem pośladka marmurowej Afrodyty (możliwe że drugi wiek przed "naszą erą").

Tylko że my nie mówimy - jeśli ktoś jeszcze pamięta, choć z tym może być problem, choćby dlatego, że to jest w odcinkach - my nie mówimy zatem o rozkoszach estetycznych WSPÓŁCZESNEGO znawcy, tylko o tych ludziach, dla których to było pierwotnie i bezpośrednio robione - którzy to zamawiali, którzy za to (często) płacili, którzy z tym żyli...

Jednocześnie NIE żyjąc z jakąś inną - w sensie CAŁKIEM inną sztuką. To nie było przecież tak, że taki wczesny chrześcijanin miał w jednym pokoju namalowaną na ścianie tę, że tak to nazwę, "proto-ikonę", czyli faceta z aureolą, frontalnie, wielkie oczy, trzymającego i ukazującego nam jakiś fragment Pisma Świętego, na drugiej ścianie ryba, baranek, gołębica...

Te rzeczy, a w drugim pokoju w jednym kącie sporych rozmiarów chińska waza i tuż obok niewielka, ale całkiem nieźle zrobiona, Afrodyta Kalipygos z Amorkiem i motylkiem na dodatek. Nie - tam była WYŁĄCZNIE ta sztuka wczesnochrześcijańska, tak samo zresztą, jak w ogromnej większości przypadków na przestrzeni tysiącleci, gdzie w jednym miejscu, w jednym środowisku, występował tylko jeden rodzaj sztuki.

No i nikt nie tylko nie tęsknił do innego, do urozmajcenia, ale nawet raczej należy przypuścić, że nie zostałoby ono mile przyjęte, gdyby je ktoś tam umieścił. Z tym się chyba ewentualny P.T. Czytelnik zgodzi? To było o publiczności (jeśli w kontekście akurat wczesnochrześcijańskiej sztuki to określenie nie jest nieco zbyt frywolne), czyli o "odbiorcach", a my jesteśmy jeszcze zainteresowani samymi artystami - czy, jeśli czasem to słowo mogłoby się wydać zbyt pochlebne - wykonawcami.

Nie da się ukryć, że istnieją co najmniej bardzo poważne powody by sądzić, iż owi odbiorcy, a zapewne i wykonawcy, właśnie tego typu sztuki pragnęli. Że ani ślicznie polerowany jaspis, a na nim złote intarsje, nie byłby się im wydał bardziej odpowiedni od tej, naprędce sporządzonej farby na tym, mocno ordynarnym (nie bójmy się stego słowa!) tynku.

Ani też żaden, powiedzmy, fantastycznie żyłkowany biały marmur, w dodatku ręką mistrza, jakiego świat ogląda najwyżej raz na pokolenie, ukształtowany w przecudowny kształt piersi Pięknej Heleny lub pośladka Afrodyty Kalipygos - nie byłby nie tylko w stanie ich bardziej od tej ich śmiesznie prymitywnej niby-ikony ucieszyć. I to jest w sumie żartobliwy eufemizm, bo ten marmur z całą pewnością bardzo by im się nie spodobał.

Co z tego, że każdy autentyczny znawca sztuki, niezależnie od miejsca na ziemi i epoki, byłby wpadł w zachwyt, albo i dostał orgazmu? Oczywiście tacy znawcy wytępują - w różnych wprawdzie miejscach na ziemi, ale jedynie w późnych epokach - czy, mówiąc oględniej i przyjemniej dla ucha, "w epokach o wysoce rozwiniętej cywilizacji". Wczesnych chrześcijan to z definicji nie dotyczy.

No dobra, spyta ktoś (ten sam, albo jakiś inny, taka sztafeta): "A dlaczego by nas to miało obchodzić jak tam oni sami tę swoją sztukę widzieli, przeżywali, odbierali, tworzyli - skoro tu chodzi O NAS i o sztukę WSPÓŁCZESNĄ? Szanowny (dzięki za szacunek!) Autorze - sam już chyba w tej swojej sklerozie, usprawiedliwionej wprawdzie godnym podziwu wiekiem, zapomniałeś co masz w samym tytule! Rzuć sobie okiem!"

"Ludzięta", ja na to - co do wieku zgoda, co do sklerozy też (choć to ma także i swoje zalety), ale kto tu jest głupi, skoro przecież ta sztuka WSPÓŁCZESNA dla was jest TAK SAMO współczesna jak sztuka wczesnochrześcijańska dla wczesnych chrześcijan? I nie tylko przecież, nie jedynie. Tak samo jak sztuka perska, powiedzmy, XII w. dla Persów żyjących w XII w.

Jak sztuka Renesansu dla ludzi Renesansu. Nie w sensie że tacy koniecznie wszechstronni (wtedy i np. wasz Autor musiałby być zaliczony), tylko że właśnie wtedy żyli, a ani wcześniej, ani później to już nie. Chwytacie o co chodzi? Coś zaczyna docierać?

No więc to jest tak, że jeśli by nam się udało ustalić czym, z założenia, jest sztuka, każda, dla ludzi żyjących w tym samym kulturowym środowisku i w tej samej kulturowej epoce (co oznacza, że mniej więcej w tym samym czasie)... Że to tak bełkotliwie określę, ale chyba się rozumiemy, a nic zgrabniejszego mi w tej chwili do głowy nie przychodzi...

Jeśli więc to ustalimy, to wykonaliśmy już tak ze trzecią część naszej roboty. Hę? A tak - ponieważ następnie przyjdzie nam ustalić, czy to, jak my dziś odbieramy, oraz jak ją tworza ci tam... Niech już będzie - artyści...

To jest TAK SAMO, jak to się odbywało w tych wszystkich innych epokach. W tych epokach, które nie były "współczesne", w związku z czym ich sztuka - sztuka w nich produkowana i w nich, well, "podziwiana", także "współczesna" nie była. Tyle, jak już wam to przystępnie wyłożyłem, chyba  powinno być jasne?

I to będą jakieś dwie trzecie roboty, ostatnia zaś część, będzie wymagała wykazania, iż ten sposób, w jaki sztukę odbierano i w jaki ją produkowano (artystycznie, ma się rozumieć) KIEDYŚ, jest nie tylko INNY, ale także po prostu LEPSZY, od tego, jaki mamy dziś.

No bo chyba, widząc ten nasz tytuł, nikt nie łudzi się, że ja tu zamierzam wykazać, że sztuka zwana "współczesną" i będąca AMBITNĄ z założenia (muzyka "poważna", sztuka "elitarna" lub "awangardowa" - te rzeczy) nie jest, z definicji praktycznie, niczym fajnym, wyrażając to oględnie.

Mam też zamiar wykazać, że w wielu dziedzinach zaczęło się to już całkiem dawno, a tam, gdzie to jeszcze w ogóle możliwe, to się wciąż pogłębia. Choć te dwie ostatnie sprawy to trochę na deser i opcjonalnie. Realizacja naszego (na razie głównie mojego) zasadniczego zadania będzie i tak nie byle jakim osiągnięciem!

triarius

P.S. A teraz wychodzimy pojedynczo. I uważać na ogony!

niedziela, lipca 13, 2014

Dlaczego współczesna sztuka jest taka denna? (003)

W trzecim odcinku naszego cyklu przedyskutujmy sobie kwestię całkiem podstawową - mianowicie co to w ogóle jest ta "sztuka"? Z pokrewnymi zagadnieniami, jak to: Po czym ją się rozpoznaje? Do czego ona właściwie służy i komu? Jak cenna w istocie jest, i dla kogo właściwie? Plus inne pokrewne zagadnienia, które mogą się przy okazji pojawić.

Przy takim postawieniu sprawy - w którym oczywiście nie ma nic nadzwyczajnego, po prostu staramy się zacząć od samego początku, bez idées pré-conçues, bez powoływania się na autorytety QUIA autorytety - dość oczywiste staje się, dlaczego sztuki (czy co to tam jest) posługujące się przede wszystkim słowem zostawiliśmy sobie poza nasza sferą badawczą.

Dlatego tak uczyniliśmy, że tam, gdzie są słowa, mamy, a przynajmniej mieć możemy, INFORMACJĘ. Nie można w każdym indywidualnym przypadku oczywiście wykluczyć, że tu akurat żadna istotna informacja nie występuje, a chodzi jedynie o EKSPRESJĘ... (Innych przypadków, niż te dwa chyba być po prostu nie może.)

Informacja (żeby nie było niejasności, choć i tak nie powinno) to będzie na przykład: "Wczoraj w Biedronce widziałam diabła z rogami, ogonem i Gazetą Wyborczą". Nie jest tu oczywiście istotne, czy ta informacja jest "prawdziwa" (bo diabły na przykład Gwybu nie czytają) - jest tu jakiś przekaz, adresowany do kogoś innego, więc informacja.

(A skoro już zmniejszamy niejasności, to powiem, że idées pré-conçues oznacza "wstępne założenia". Niektórzy mi lubią zarzucać nieuctwo i porywanie się na tematy poza moim zasięgiem, więc ja w nich czasem francuskim lub łaciną. Trochę może dziecinne, ale na takich ludzi to chyba jednak działa.)

Ekspresja "czysta", to będzie "och!" albo "ach!". W bardziej złożonych przypadkach trudno chyba by było całkiem pozbawić ją jakiegokolwiek informacyjnego przekazu, ale jeśli coś mówimy naprawdę ignorując ew. odbiorcę, to co do niego dotrze i jak on zareaguje ("on lub ona", hłe hłe, bo mi tego w Ameryce nie wydadzą!), tylko tak sobie mówimy, szepczemy, krzyczymy... No to jest ekspresja właśnie.

Oczywiście ani informacja, ani też ekspresja, nie muszą koniecznie posługiwać się słowami! Tutaj mówimy głównie o słowach, dlatego, że moja teza jest taka, iż w "sztukach" (w szerokim znaczeniu, dlatego w cudzysłowie) posługujących się głównie słowami "z natury" do głosu dochodzi informacja.

W związku z czym wiele z tego, co się mówi - w postaci wierszy czy dramatów - bez "aż tak wielkiej szkody" dałoby się powiedzieć najprostszą i najbardziej zrozumiałą metodą, czyli po prostu PROZĄ. Jeśli tak jest, będzie to oczywiście spora wada takiego wiersza czy dramatu - bowiem zastosowana forma nie jest optymalna dla danej treści i są tam jakieś niepotrzebne fioritury.

(Z drugiej strony, jeśli tam naprawdę jest coś, co by było warto powiedzieć po prostu prozą, to i tak jest tam znacznie więcej, niż w większości dzieł, którymi dziś cieszy się tak zwana "wyrobiona publiczność." (Jak cudnie - mamy już całkiem dlugi wpis, a nawet śmy naprawdę nie zaczęli drążyć zamierzonego na ten raz tematu! W końcu o "sztukach słownych" mieliśmy właśnie NIE mówić.)

* * *

Co sztuka właściwie daje swoiemu odbiorcy? Istotne zagadnienie, zgoda? Od razu jednak widzimy, że wcale nie jest całkiem oczywiste, że taka na przykład sztuka Azteków Aztekom dawała te same przeżycia i ew. satysfakcje, co dzisiejszemu koneserowi.

Dzisiejszy koneser zachwyca się też na przykład kopiami klasycznych greckich rzeźb, bez entuzjazmu spogladając na sztukę o kilkaset lat późniejszą - tę wczesnochrześcijańską. Oficjalnie mówi się o "upadku sztuki", o "obniżeniu poziomu", o "tandetnej rzemieślniczejrobocie", o "zaniku umiejętności widzenia rzeczywistości", o "wtórności", o "degenerarcji" wreszcie... Itd., itd. (Wiem coś o tym, proszę mi wierzyć!)

Jednak trudno całkiem uciec od konstatacji, że ta "schyłkowa", "zdegenerowana" sztuka wczesnego chrześcijaństwa do czegoś tym wczesnym chrześcijanom była potrzebna - podczas gdy te wszystkie nagle Apolliny i Wenusy wprost przeciwnie. I oczywiście oficjalna, choć nie zawsze głośno i explicite wyrażana, opinia jest taka, że ci wcześni chrześcijanie w ogóle byli jacyś nietacy, a na sztuce to już się nie znali kompletnie.

Jest to jednak nieco kontrowersyjna postawa, czyniąca z dzisiejszego bywalca zachodnich muzeów absolutną wyrocznię i jedyne kryterium, podczas gdy ludzie, z jakichś dziwnych nieraz powodów, tę sztukę tworzyli od tysięcy lat; nieraz za nią płacili, i to sporo; niektórzy latami uczyli się na artystów... I tak dalej.

A po tych tysiącach lat przychodzi sobie taki, nie bójmy się tego słowa - liberalny burżuj z apetytem na "sztukę", i sobie wybiera: grota Lascaux? Cudne, bierzemy! Goła Wenus oglądająca swoja pupę w lusterku? Fajne, choć za rok lub dwa może się okazać nie dość politpoprawne. Dwunastowieczne perskie miniatury? Jasne, przecież sztuka jest jedna!

Parę kolorowych plam na płótnie? Fajne, oczywiście, choć to już było (a co na to mohery?) Bizantyjskie mozajki? Super! (Pod nosem dodaje zaś "bo tak fajnie błyszczą te kolorowe kamyczki, a do tego tam jest trochę prawdziwego złota, łał!")

Mumia faraona? Re-we-la-cja! Nie dość że profanacja zwłok, a to zawsze cieszy, to jeszcze egzotyka!
Sztuka wczesnych chrześcijan? Sztuka mówisz? Toż to przecież nie sztuka, tylko upadek rzemiosła i degeneracja! Nie czytałeś sobotniego dodatku kulturalnego w naszej ulubionej gazecie?!

Już nie będę się tutaj zniżał do wykazywnia, że taka postawa jest niekonsekwentna i arbitralna, bo w realnym liberlaniźmie i jego intelektualnym oraz estetycznym życiu nie takie rzeczy się spotyka. Jednak naprawdę nie dostrzegam powodu, by akurat gusta kogoś, kto się na tej planecie pojawił pięćdziesiąt...

No może sto... Niech będzie i dwieście czternaście... Lat temu... I za chwilę może zniknąć... Stanowiły podstwowe kryterium analizy wszelkiej sztuki - sztuki wszystkich epok, regionów, kultur. To znaczy - zgoda! - ja bym się bardzo nawet cieszył, gdyby te wszystkie ochy i achy były autentycznie przeżywane, a nie wygenerowane przez telewizyjnych macherów i ekspertów (na ogół nie zasługujących nawet na cudzysłów) w sobotnich dodatkach.

Autentyczne przeżycia estetyczne współczesnego burżuja nie stają się od razu ostatecznym kryterium, i niewiele w sumie, poza samego burżuja duszą, znaczą, ale jednak co autentyczność, to autentyczność. Dużo tego dziś, wbrew pozorom, a przede wszystkim wbrew WSZECHOBECNEJ PROPAGANDZIE, dzisiaj nie mamy.

Jednak moje dociekanie ma dociec, CZYM JEST SZTUKA DLA TYCH, KTÓRZY JĄ TWORZĄ I DLA TYCH, DLA KTÓRYCH BYŁA PIERWOTNIE PRZEZNACZONA. Z naciskiem na PIERWOTNIE. Tutaj, proszę mi darować, opinie i gusta kogoś żyjącego tysiąc, a choćby tylko i dwieście, lat później, w całkiem innych warunkach, który sobie tę sztukę ogląda luźno w muzeum, w telewizji, albo w albumie - całkiem po prostu NIE MAJĄ NIC DO RZECZY. Rozumiemy się? (Choć oczywiście NASZYM dzisiaj odbiorem sztuki mam się zamiar kiedyś też na serio zająć. A nawet to właśnie wydaje mi się sednem moich rozważań.)

To samo dotyczy zresztą moich osobistych gustów oczywiście, choć mnie akurat "liberalnym burżujem" dość trudno nazwać. Zachwycam się (żeby z plastyki przejść w sferę muzyki, która dla mnie osobiście jest o wiele ważniejsza) Dufayem i Monteverdim, ale to przecież nie oznacza, że na pewno to, co ja z tego powodu odczuwam, jest tym samym, co odczuwali bezpośredni ich odbiorcy, nie mówiąc już oni sami.

Prywatnie sobie sądzę, że to nie jest aż tak odległe, ale jest to opinia subiektywna, choć oparta na pewnych analizach, którymi, Deo volente, mam się z ewentualnymi (Deo volente) Czytelnikami zamiar w toku tych rozważań podzielić.

To jest jednak coś, co by trzeba dopiero wykazać. Natomiast fakt, że dzisiejszy bywalec muzeów - nawet ten autentycznie przeżywający, i jakoś tam nawet rozumiejący, sztukę - nie zaś, dość typowa w mojej opinii niestety, ofiara sobotnich dodatków, cwanych macherów i chciwych spekulantów...

Więc taki współczesny, nawet i całkiem autentyczny, koneser sztuki - z całą pewnością widzi (i "przeżywa") azteckie przedstawienia masowych rzezi (przez otwarcie klatki delikwenta obsydianowym nożem i wyrwane mu serca ku uciesze bogów), z tryskającą tętniczą krwią, zmieniającą się pod koniec swej trasy w jakieś, dość w sumie schizofreniczne kwiaty, całkiem inaczej niż sami Aztecy.

Niezależnie od tego, czy byli bliżej rączki tego obsydianowego noża, czy też tej drugiej strony. I to by jednak chyba było na razie na tyle. Dzięki za ew. uwagę, jeśli ktoś był łaskawy, i w dodatku dotrwał do końca! (Nie żebym uważał, że to jest bezwartościowe! Po prostu jest to trudne, z masą wtrętów w nawiasach itd., a ja nie mam nawet doktoratu. ;-)

triarius

P.S. Teraz pojedynczo wychodzimy. I uważajcie na ewentualne ogony!

poniedziałek, czerwca 09, 2014

Ciało i du*a

Rozmawiałem czas jakiś temu ze starszą kobietą, która opowiadała iż swego czasu była psychologiem rodzimej kadry judoków. "Nie podobało mi się, bo oni sobie wąchali tyłki", stwierdziła. To, z kolei, stwierdzenie znaczy, mnie nie zachwyciło. Nie żebym się wprost załamał, bo ta niewiasta nie nosiła moherowego berecika, ani koszulki z Panem Tygrysem, więc ona raczej nie była jakoś specjalnie "nasza", jednak poczułem pewien niesmak i wewnętrzny protest.

Poczułem coś takiego, co odczuwam (w różnym nasileniu), kiedy na przykład po angielsku słyszę porównanie czegoś, lub kogoś, do końskiego zadu, jako największą z możliwych obelg. Oni tak mają - zarówno w repertuarze językowych kalk, jak i chyba także w mentalności. Nie wierzcie ludzie w tych ich wszystkich kowbojów!

Słynna szarża lekkiej brygady to chyba też w rzeczywistości było na rowerkach lub hulajnogach (w dodatku do innych swoich wad) - oni nie mają w sobie nic z kawalerzystów, skoro takie coś jak koński zad, zamiast wyciskać im z oczu łzy wzruszenia... Im się to zapewne z dorożką tylko kojarzy, a i to dość marnie, jeśli mnie spytać.

Oczywiście zad konia to nie jest całkiem to samo, co zad kolegi judoki, i podejście powinno być w znaczący sposób inne - ale jednak niesmak odczuwam jakościowo podobny. A jeszcze silniejszy, choć podobnie smakujący, odczuwam słysząc teksty w rodzaju: "Nie chcemy zemsty, chcemy tylko..." Czego tam oni zawsze chcą? Jakieś takie, żeby sąd uznał, że tamten jest be, a my (czyli oni) jesteśmy niewinne lelije i gość nas krzywdził.

To nam zupełnie wystarczy, a zemsta czy wysyłanie kogoś do pierdla, to takie nie... (I tu wpisać: "polskie", "chrześcijańskie", "humanitarne", do wyboru. Że niby nie.) Rzygać mi się chce, kiedy coś takiego słyszę lub czytam. (Albo kiedy słyszę nabrzmiałe ministrancką moralnością teksty o "gwałceniu prostytutek" zresztą. Też mi etyczna kwestia!)

I to oczywiście byłby temat - nawet mógłbym powydawać groźne pomruki i spróbować się wcielić w, nieobecnego już niestety wśród nas, niezapomnianego Nicka. Co by mi może przywróciło dawną (względną) popularność, jakieś może komęty... I może by mi się znowu zapragnęło pisać. Sprzężenie zwrotne - te rzeczy. Ale ja jednak nie o tym wybaczaniu. Nie tym razem. O koniu też nie, chyba że jakoś sam wywód mi do niego dojdzie. Ja o tym tyłku, co go sobie judocy rzekomo wąchają, i co dla tamtej pani było takim dręczącym problemem.

Trzeba by sobie ustalić, czy judocy rzeczywiście sobie te tyłki wąchają. To raz. Trzeba by też dojść, czy oni to robią celowo i z jakąś przyjemnością - czy też to tak, co najwyżej, samo z siebie, jako produkt uboczny, bez którego się nie da, dążąc do jakichś wyższych, w ich przekonaniu, celów. To dwa. Można by też próbować ustalić, po co właściwie, w Boskim (choćby i nieco świeckim) planie człek ma tę dupę - i czy to źle, że on ją ma? No i kiedy podejście do niej jest właściwe, kiedy zaś wręcz przeciwnie.

"Po co właściwie mielibyśmy sobie to ustalać?" - spyta ktoś. "I co mi z tego?" W jakimś, minimalnym, stopniu mi to po to, że sam trenuję (sobie luźno) submission grappling, gdzie "wąchania tyłków" jest na pewno nie mniej, niż w judo... Jeśli w ogóle takie coś, ma się rozumieć, występuje. A nie mniej to z tego powodu, że w submission grappling jest więcej tarzania się po ziemi, niż w judo, więc łatwiej się taka sytuacja może pojawić.

No a judo też, bardzo dawno temu, na studiach uprawiałem. (Co, obok pogardy dla obecnych przywódców Zachodu i mej wrodzonej inteligencji, łączy mnie, jakby nie było, z Putinem. Choć ja nigdy do czarnego pasa nie doszedłem.)

Jednak nie to jest dla mnie w tych rozważaniach najważniejsze. Nie o te zarzuty chodzi, które miałbym brać jakoś specjalnie do siebie. Widzę tu zarys o wiele większego, gigantycznego po prostu, zagadnienia. Etycznego i estetycznego zarazem. Nie wierzycie? (Czyta to ktoś w ogóle, że ja tak doń przemawiam?)

Poważnie - jak w kropli wody można pod mikroskopem obserwować cały (ach!) wszechświat - co najmniej w tym sensie, że tam się to bractwo między sobą żre, się rodzi i umiera - tak samo tutaj, w kwestii zrytualizowanej walki, jaką jest judo czy inny grappling, zderzonej z zarzutem owej paniusi... Że nie będę go znowu, bez konieczności, powtarzał. (Skoro ktoś aż tutaj doczytał, to chyba wie, o jaki zarzut chodzi.)

No więc ja tu widzę masę bardzo istotnych problemów etycznych i estetycznych - problemów "współczesnego człowieka", jak to się mówi. Czy, szpęglerycznie, "problemów prola i leminga późnej Faustycznej Cywilizacji". (Trochę śmy tę szpęgleryczną terminologię sobie tu utygrysili, ale w końcu od tamtej pory minęło stulecie.)

Mamy tu bowiem walkę - a nawet pewną specyficzną formę walki, czyli to, co Japończycy nazywają "budo", choć też to nie całkiem to... Sport też nie całkiem, w każdym razie walka zrytualizowna, co jest bardzo istotne. Mamy też - nie bójmy się tego stwierdzenia - nasze, ludzkie, ziemskie, materialne CIAŁO... Wraz z jego różnymi elementami, które różnie nam się jawią.

To są naprawdę wielkie sprawy - wcale się tym razem nie wygłupiam! To są sprawy, do których można by rozpocząć analizowanie etyki i estetyki tego nieszczęsnego (to nie jego wina, a w każdym razie nie tylko jego) późnego faustycznego PROLA - w epoce, kiedy (z konieczności niestety, szpęglerycznie rzecz postrzegając) dawne religijne nakazy i zakazy (nie mówiąc już o autentycznych, czyli dawnych, religijnych PRZEŻYCIACH) przestały działać. Przestały, ale mimo to, jeśli ktoś chce być przyzwoitym, tygrysiczno-ardreyicznym, neo-stoickim prolem...

Z cieniem nadziei na zmianę swego statusu prola na coś lepszego, ale przecie nie w TYCH paskudnych warunkach i nie NA tych paskudnych warunkach... No to ciało, walka, rytuały i tego typu sprawy, jawią mi się jako idealny niemal początek takich rozważań, i, co więcej, niemal także cała ich reszta.

W sensie, że jak się to zrobi obficie, inteligentnie i z Boską pomocą, to niewiele już (może poza samą teologią, ale niby dlaczego cywile mają się teologią w ogóle zajmować?) naprawdę istotnego do analizowania pozostanie. A to co zostanie, będzie niezbyt istotne dla kwestii etyki i estetyki, które to kwestie, z kolei - poza sprawami czysto technicznymi, czyli jak, kogo, czym i w jakiej kolejności? - niemal wyczerpują zakres tego, czym się warto na serio intelektualnie zajmować.

No dobra - a co mówili Rzymianie? (Jest się w końcu tą łacińską cywilizacją, więc niech i oni się wypowiedzą!). Mówili... Całym zdaniem? Tak, proszę! No to Rzymianie, panie psorze, mówili: "Naturalia non sunt turpia". Bardzo dobrze! Wie ktoś, co to znaczy? To znaczy: "To co naturalne, nie jest obrzydliwe". Słusznie! Swoją drogą, najczęściej się to "turpis" tłumaczy jako "brzydki", ale w tym przypadku to zbyt wątłe i po prostu fałszywe.

Czyż na przykład czaszka oblazła ze skóry skutkiem leżenia w ziemi, z robakami wychodzącymi z ócz, jest "ładna"? (Żeby się już nie zniżać do skatologii i takich tam.) Nie jest, prawda? Ale "obrzydliwa", w swym WŁAŚCIWYM etyczno-estetycznym kontekście  - czyli kiedy sobie spokojnie leży w grobie, albo przyozdabia klasztorną celę ascety, mówiąc mu "memento mori" - "obrzydliwa" na pewno nie jest, i nawet nadaje się do przedstawienia na, powiedzmy, obrazie. Zgoda?

I to może się już co inteligentniejszemu czytelnikowi (są tu jacyś?) skojarzyć z naszą, excusez le mot, dupą. Tyłkiem znaczy. (A mniej inteligentny teraz to może, z naszą pomocą, zauważy, brawo!) Tak przy okazji, to sprawa... wiadomo jaka, kojarzyć się musi z inną, pokrewną - taką mianowicie, że co pewien czas ktoś, przeważnie w kłótni, zarzuca grapplerom, a mnie wśród nich, że my "się macamy facet z facetem". W sensie, że to ma coś z czymś wspólnego.

Ta sprawa jest pokrewna, ale jednak mniej nośna i mniej jaskrawa od tego tam "tyłka" - no bo o ile z "tyłkiem" każdy sensowny człowiek powinien z grubsza rozumieć istotne sprawy, to tutaj faktycznie można nie wiedzieć, i można sobie ew. wyobrażać, że kiedy chcę komuś wykręcić nogę, a on mnie dusi, to my przy tym odczuwamy jakieś erotyczne emocje. Albo że nie odczuwamy, ale powinniśmy, wiec coś i tak w tym jest dziwnego.

Ta pierwsza kwestia, w której podparłem się (teraz się wyjaśni) Rzymianami, w sumie sprowadza się do tego, że kontekst jest wszystkim. Jest ogromna różnica między celowym "wąchaniem", a czymś, co wychodzi całkiem mimochodem, i jakiejś sfrustrowanej, psychologicznie niedoszkolonej kobietce zdaje się z "wąchaniem" tożsame. Wiele by o tym jeszcze można, ale istota sprawy jest taka.

Ta druga kwestia - kwestia tej rzekomej erotyki, czy jej chorobliwego akurat braku - zostaje, w moim mniemaniu, dziecinnie łatwo (jeśli ktoś coś wie o życiu i prawdziwej psychologii) odklepana i unicestwiona stwierdzeniem, jak najbardziej prawdziwym, że walka ma dla naszej psychiki o wiele wyższy priorytet od erotyki i bez trudu tę erotykę dominuje.  Wyrzuca ją niejako na daną chwilę ze świadomości.

Mógłbym tu opowiadać z własnego doświadczenia sporo, na przykład o tym, jak ostatnio kulałem się z autentyczną, młodą i w sumie bardzo ładną (choć zbyt "wyrzeźbioną" jak na tygrysi gust) dziewczyną. I to nawet nie była żadna krwiożercza walka, bo ona nie dość, że dwa razy lżejsza, to jeszcze niemal początkująca, więc w sumie ja jej różne rzeczy pokazywałem i tam sobie wykonywaliśmy zadane techniki. (Ale o tym może bliżej innym razem, czyli raczej nigdy.)

To tylko źwierzęta w ZOO, czy innej niewoli, myślą bez przerwy o seksie (czytać Ardreya!) - co daje do myślenia, kiedy się pomyśli, że te wszystkie, wypełzłe przeważnie i cherlawe, lemingi o niczym innym, przynajmniej we własnym mniemaniu, nie myślą. Walka, powtarzam, czy nawet jakieś drobne ćwiczonka mające z walką związek, bez trudu dominują nawet "potencjalnie erotyczną" sytuację. (A, mimo podeszłego wieku, raczej mnie o weneryczną oziębłość trudno oskarżać, więc wiem co mówię.)

Wracając do początkowego "wąchania"... Rozumiemy już, dlaczego owa emerytowana psycholożka określiła się swą wypowiedzią jako rasowy leming? Dopierośmy, co prawda, lekko poskrobali to zagadnienie - nie mówiąc już o obiecanym wyczerpaniu całej świeckiej neo-stoickiej etyki Faustycznej Cywilizacji - ale co bystrzejszy czytelnik (podlizuję się marketingowo!) może już zacząć rozumieć, do czego dążę.

"Dążę", o ile to miałoby mieć jakiś dalszy ciąg, co nie jest pewne. Może będzie, może nie, a może, choć niestety wątpię, da powyższe komuś asumpt do własnych rozważań na te, i pokrewne, tematy. Co już by było nie byle czym, jak na niszowy blogasek w stanie schyłkowym. Nie?

triarius

niedziela, listopada 25, 2007

N.G. Dávila naprzeciw świata tuskoidów

Znowu nieco Dávili w moim własnym przekładzie:


- Arystokracje są dumne, ale bezczelność to fenomen typowy dla plutokracji. Plutokrata wierzy, że wszystko da się kupić, arystokrata wie, że lojalności kupić nie można.

* * *

- Tym, którzy ze społecznej użyteczności mitów wyciągają wniosek o użyteczności kłamstwa, należy przypomnieć, że mity są użyteczne z powodu prawd, które zawierają.

* * *

- Historia ukazuje dwa typy anarchii: taki, który wynika z wielości sił, oraz taki, który wynika z wielkiej liczby słabości.

* * *

- Nie jest tak, że ludźmi nie da się rządzić. Po prostu jest tak, że rzadko rządzą godni, aby rządzić.

* * *

- Wystarczy spojrzeć na twarz współczesnego człowieka, by zrozumieć cały bezsens przypisywania etycznego znaczenia jego zachowaniom seksualnym.

* * *

- Dyscyplina, porządek, hierarchia, to wartości estetyczne.

* * *

- Wielkie idiotyzmy nie pochodzą od ludu. Najpierw uwodzą ludzi inteligentnych.

* * *

Dopóki go nie biorą na serio, ten który mówi prawdę, może przez jakiś czas przeżyć w czasach demokratycznych. Potem cykuta.

* * *

- Zło triumfuje jedynie tam, gdzie dobro stało się mdłe.

* * *

Erotyzm i gnostycyzm to jedyne sposoby ucieczki jednostki przed anonimowością masowego społeczeństwa.

* * *

- Historia pozwala zrozumieć, ale nie wymaga, by przebaczyć.

* * *

- Przywrócenie dawnego liturgicznego gestu może dzisiaj pachnieć herezją. Obecna komunia na stojąco, jest na przykład wyrazem pychy.

* * *

- Aby uczciwie pisać dla innych, trzeba przede wszystkim pisać dla samego siebie.

* * *

Pewne traumy w duszy społeczeństw wydają się być jedyną nabytą cechą, którą się dziedziczy.

* * *

- Sekretną metodą techniki zdaje się być pozbawienie wszystkich rzeczy smaku. Jej emblematem jest kwiat bez zapachu.

* * *

Można by z łatwością zarzucić nauce, że zbyt łatwo wpada w ręce idiotom, gdyby przypadek religii nie był równie ciężki.

* * *

- Zdobywać wykształcenie, to uczyć się, że pewna klasa pytań po prostu nie ma sensu.

* * *

- Rewolucje dokonuje się, by zmienić posiadaczy dóbr i nazwy ulic. Rewolucjonista, próbując zmienić "warunki życia człowieka", w końcu go rozstrzeliwuje, jako kontrrewolucjonistę.

* * *

- Etyka i estetyka, rozwiedzione, poddają się z każdym dniem łatwiej kaprysom człowieka.

* * *

- Każda nowa zdobycz człowieka to nowa plaga, karząca go za jego pychę.

* * *

- Piekło to miejsce, gdzie człowiek zrealizowałby wszystkie swoje projekty.

* * *

- Większość rzeczy, których człowiek "potrzebuje", nie jest konieczna.

* * *

- Wyzwolenie obiecywane przez każdy nowy wynalazek w końcu zawsze zwiększa podległość tego, kto z niego korzysta wobec tego, kto go produkuje.

* * *

- Wbrew temu, czego się dzisiaj naucza, łatwy seks nie rozwiązuje wszystkich problemów.

* * *

- Literatura i sztuka szybko jałowieją tam, gdzie ich uprawianie bogaci, zaś ich podziwianie daje prestiż.

* * *

- Na świecie wcale nie dzieje się aż tak źle, uwzględniając, kto nim rządzi.

* * *

- Nadmiar prawodawstwa pozbawia męskości.

* * *

- Obłok kadzidła wart jest tysiąca kazań.

* * *

- Racjonalizacja dogmatów, złagodzenie moralności, uproszczenie rytuału - nie ułatwiają zbliżenia niewierzącym, a tylko zbliżenie do niewierzących.

* * *

- Ludzie z każdym dniem rodzą się coraz bardziej odpowiedni do zawarcia ich w statystykach.

* * *

- Problem, który nie jest ekonomiczny, nie wydaje się w naszych czasach być godnym, by zajmował się nim poważny obywatel.

* * *

- Dekadencja wiele rzeczy czyni przyjemnymi.

* * *

- Ludzkość z radością wita jedynie zaproszenia do katastrofy.

* * *

- Pozbywszy się chrześcijańskiej tuniki i rzymskiej togi, Europejczyk stał się jedynie bladym barbarzyńcą.

* * *

- Ustępstwa wobec przeciwnika napełniają idiotę podziwem.

* * *

- Demokrata zmienia w naukach społecznych metodę, kiedy jakaś konkluzja jest mu niewygodna.

* * *

- Dusza marksisty kamienieje z wiekiem, dusza lewaka z wiekiem staje się gąbczasta i miękka.

* * *

- Różnica pomiędzy "organicznym" i "mechanicznym" w życiu społecznym jest moralna: "organiczne" wynika z niezliczonych skromnych działań, "mechaniczne" zaś z jednego decydującego aktu pychy.

* * *

- Względność gustu jest wymówką stosowaną przez epoki mające zły gust.

* * *

- Nie dawajmy głupim opiniom tej przyjemności, by nas szokowały.

* * *

- My, reakcjoniści, dostarczamy głupcom tę radość, że czują się dzięki nam śmiałymi awangardowymi myślicielami.

* * *

- Pokonany nie powinien się pocieszać możliwą przyszłą odpłatą przez historię, a tylko znakomitością swej sprawy.

* * *

- Kiedy mierzymy wysoko, ogół nie ma szansy wiedzieć, czy trafiamy.

* * *

- "Należeć do swojego pokolenia", to bardziej decyzja podejmowana przez ludzi stadnych, niż rzeczywista konieczność.

* * *

- Liberał zawsze się myli, ponieważ nie odróżnia konsekwencji, które przypisuje własnym zamiarom, od tych, które jego zamiary naprawdę mają.

* * *

- Zastępując zmysłową percepcję jakiegoś obiektu abstrakcyjną intelektualną konstrukcją człowiek sprawia, że zdobywa świat i gubi duszę. (coś tu było nie tak, poprawiłem, ale nie wiem czy wiernie)

* * *

- Tylko to, co nieoczekiwane, daje w pełni satysfakcję.

* * *

- Prawo jest najłatwiejszym sposobem sprawowania tyranii.

* * *

- Reakcyjne teksty wydają się przestarzałe współczesnym i niezwykle aktualne potomności.

* * *

- Każda z kolejnych ortodoksji dowolnej nauki wydaje się jej adeptowi definitywną prawdą.

* * *

- Wszystko, co fizycznie możliwe, wkrótce wyda się współczesnemu człowiekowi pożądane moralnie.

* * *

- Dobra wczorajsza książka wydaje się słaba jedynie ignorantowi. Za to marna współczesna książka może się wydawać dobrą nawet człowiekowi wykształconemu.

* * *

- Każda metafizyka musi operować na metaforach, a większość kończy operując jedynie na metaforach.

* * *

- Nic tak dobitnie nie ujawnia ograniczeń nauki, jak opinie uczonego na jakikolwiek temat spoza jego wąsko pojętej dziedziny.

* * *

- Człowiek współczesny podziwia jedynie teksty histeryczne.

* * *

- Współczesny człowiek kompensuje solidność swych budowli kruchością fundamentów, na których je wznosi.

* * *

- To nie tam, gdzie tracą znaczenie mitologiczne aluzje, kończy się ślad greckiej cywilizacji, a tam, gdzie zapomina się o ograniczeniach związanych z człowieczeństwem.

* * *

- Bliźni nas denerwuje, bo wydaje się być parodią naszych własnych defektów.

* * *

- Jedynymi oznakami cywilizacji są jasność, logika, porządek i dobre obyczaje w codziennej prozie.

* * *

- Najbardziej charakterystyczną cechą współczesnego przedsiębiorstwa jest rozziew pomiędzy ogromem i złożonością technicznego aparatu, a błahością końcowego produktu.

* * *

- Książka, która choć trochę nie szokuje eksperta, nie ma powodu w ogóle istnieć.

* * *

- Kiedy tyranem jest bezosobowe prawo, człowiek współczesny uważa się za wolnego.

* * *

- Świat staje się pełen sprzeczności, kiedy zapominamy, że wszystkie rzeczy mają swoją rangę.

* * *

- "Sztuka współczesna" wydaje się być wciąż żywa, ponieważ nie została przez nic zastąpiona, nie dlatego, ze nie umarła.

* * *

- Do końca wieku XVIII to co człowiek dodawał do natury, zwiększało jej piękno. To co dodaje od tamtego czasu, niszczy ją.

* * *

- Istnieją takie rodzaje ignorancji, które wzbogacają umysł, i takie rodzaje wiedzy, które go zubożają.

* * *

- Rozpoczęto od nazywania "demokratycznymi" instytucji liberalnych, skończono zaś na nazywaniu "liberalnymi" demokratycznego niewolnictwa.

triarius

---------------------------------------------------
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.