Ludzie to, czy jakieś dzikie źwierzęta? (czyli edukacja und szkolnictwo wczoraj i dziś)

Chciałem sobie znowu nieco poczytać Spenglera - a konkretnie drugi tom Magnum Opus, ten traktujący wprost o historii i (niech ją szlag!) teraźniejszości - ale nie mogę go w całym tym moim, książkowym i nie tylko, bałaganie znaleźć. By ukoić jakoś mój ból, wyciągnąłem z półki inną książkę, taką co ją mam od dobrych dwudziestu lat, alem nigdy dotąd nie czytał... I czytać ją, after all these years, zacząłem.

Książka nazywa się "Medieval Panorama: The Horizons of Thought" (na nasze "Średniowieczna panorama: Horyzonty myśli"), autorem zaś jest G.G. Coulton. (Który jednak nie ma chyba nic wspólnego ani z programem gadu-gadu, ani z Generalną Gubernią.) Wydane to zostało po raz pierwszy (żeby już te nasze didaskalia uczynić kompletnymi) w 1938 w Cambridge.

Jest to rzecz interesująca, a miejscami nawet i zabawna. Na przykład taki fragment, com go sobie właśnie przed chwilą do poduszki był przeczytał. (Wszystkie dłuższe cytaty rozbiłem na mniejsze akapity, przekład miejscami językowo dość luźny, ale merytorycznie wierny.) Cytuję:

[...] studenci mieszkający na stancji, na których skarży się statut uniwersytetu w Oxfordzie, że: "śpią cały dzień, a w nocy włóczą się po knajpach i domach złej sławy, szukając okazji do rabunku i zabójstwa" - ludzie z którymi możemy zestawić tych irlandzkich, szkockich i walijskich studentów, na których Izba Gmin dwukrotnie skarżyła się królowi (1422 i 1429), że: "nie mając gdzie by mogli mieszkać, popełnili liczne zabójstwa, morderstwa, gwałty i rabunki po całej okolicy", w końcu zaś zorganizowali system szantażu, utrzymując okoliczne dystrykty w stanie oblężenia.

Znaczącym komentarzem do tego jest, że jak już widzieliśmy, notoryczne włóczenie się po nocy, czyli wychodzenie na zewnątrz po oficjalnej godzinie gaszenia wszystkich ogni, karane było dwukrotnie wyższą grzywną, niż wystrzelenie strzały w stronę proctora [gościa nadzorującego studentów z ramienia uniwersytetów, przyp. mój] próbując go zranić. [_ _ _] w Bolonii "atak z użyciem kordelasa w sali wykładowej obciążał (winnego) opłatą za stratę czasu i pieniędzy zebranych tam studentów".

Druga strona, też jednak - i tutaj mamy wreszcie drobną różnicę z czasami miłościwie nam panującego realnego liberalizmu - nie pozostawała całkiem bierna. Oto stosowny cytat:

Podczas inauguracji Doktora Gramatyki, uniwersytecki bedel musiał mu dostarczyć witkę, "palmer" (czyli płaski kawałek drewna do bicia po dłoni), oraz "cwanego chłopca"* (czyli niezbyt łagodnego czy dobrze ułożonego). Po dokonaniu na tym chłopcu czego należało**, kandydat musiał mu zapłacić 4 denary za jego "pracę"***, i tę samą sumę bedelowi, za wypożyczenie instrumentów.

Hłe, hłe, hłe! Fajne było? Istne "Wspomnienia niebieskiego mundurka" (jedna z ulubionych książek mojego dzieciństwa, by the way). Bo my sobie tutaj uogólniamy, filozofujemy na temat historii, a tutaj takie drobne konkretne coś, co może nawet niektórych pasjami lubiących płakać nad upadkiem obyczajów i zepsuciem młodzieży "w demokracji" nieco zdziwić, żeby nie powiedzieć zaskoczyć. (Choć ich chyba nic nie zdziwi, oni po prostu takich rzeczy nie czytają, woląc - i to o ile! - Misesa. A gdyby nawet, to i tak jak woda po kaczce.)

-------------------------------------------
* "Shrewd boy".
** W oryginale:"after performing on the boy". Co, jako żywo, brzmiałoby smakowicie... Gdyby chodziło o dziewczynę: "after performing on the girl". Ach! A tak, to raczej tylko dla jakiegoś Biedronia.
*** W oryginale: "labour".Wszelkie odniesienia do położnictwa to czysty bonus.

triarius
---------------------------------------------------  
Caeterum lewactwo delendum esse censeo.