Postanowiłem zrobić coś dla polskiej kultury i oto dziś prezentuję we własnym tłumaczeniu jedno z opowiadań mistrza tego gatunku - amerykańskiego pisarza publikującego pod pseudonimem O. Henry (1862-1910). Mój wybór padł na opowiadanie zatytułowane "Harlem Tragedy". O ile się okrutnie nie pomyliłem, to nie istnieje dotąd jego polska wersja.
Wszelkie prawa zastrzeżone, ale ew. publikowanie dozwolone, o ile podane zostanie nazwisko tłumacza - Piotr Obmiński (najlepiej wraz z jego przesławną ksywą - triarius, oraz adresem tego bloga - http://bez-owijania.blogspot.com.
* * * * *
O. Henry (William Sydney Porter)
Tragedia w Harlemie
tłumaczenie Piotr "Triarius" Obmiński
* * *
Harlem.
Pani Fink wpadła do mieszkania pani Cassidy piętro niżej.
"Nie cudo?" powiedziała pani Cassidy.
Dumnie odwróciła twarz, tak aby jej przyjaciółka, pani Fink, zobaczyła. Jedno oko niemal zamknięte, z ogromnym zielono-fioletowym sińcem wokół. Warga rozcięta i nieco krwawi, a do tego czerwone ślady palcó po obu stronach szyi.
"Mojemu mężowi nawet by do głowy nie przyszło zrobić mi coś takiego", rzekła pani Fink, ukrywając zazdrość.
"Nie chciałabym mężczyzny", oświadczyła pani Cassidy, "który by mnie nie pobił przynajmniej raz w tygodniu. Pokazuje, że mu na tobie zależy. Mówię ci, ta ostatnia dawka, co mi ją Jack zaaplikował, nie była homeopatyczna! Wciąż widzę gwiazdy. Ale będzie najsłodszym facetem w mieście przez resztę tygodnia, żeby mi to wynagrodzić. To oko oznacza co najmniej bilet do teatru i jedwabna bluzka."
"Mam nadzieję", odparła pani Fink z udawanym współczuciem, "że pan Fink jest zbyt dużym gentlemanem, żeby na mnie kiedykolwiek podnieść rękę."
"E tam, Maggie!" roześmiała się pani Cassidy, robiąc sobie jednocześnie okład z hamamelisu, "po prostu jeseś zazdrosna. Twój stary jest zbyt sztywny i zbyt powolny, żeby ci kiedyś przyłożyć. Kiedy przyjdzie do domu, tylko siedzi i rozwija formę za pomocą gazety - czy tak nie jest?"
"Pan Fink rzeczywiście przegląda gazetę, kiedy przychodzi do domu", oznajmiła pani Fink potrząsając głową, "ale na pewno nigdy dla swojej rozrywki nie robi ze mnie jakiegoś Steve'a O'Donnella - to pewne!"
Pani Cassidy zaśmiała się z zadowoleniem, śmiechem szczęśliwej matrony, o którą ktoś się należycie troszczy. Niczym Kornelia prezentująca swe klejnoty, obciągnęła kołnierz swego kimona i odsłoniła jeszcze jeden cenny siniak, brązowy, o brzegach oliwkowych i pomarańczowych - siniak już niemal zagojony, ale wciąż hołubiony w pamięci.
Pani Fink poddała się. Oficjalny dotąd wyraz jej oczu zmiękł i przerodził się w zazdrosny podziw. Ona i pani Cassidy były koleżankami z fabryki tekturowych pudełek na przesmieściu, zanim wyszły, rok temu, za mąż. Teraz ona i jej mąż zajmowali mieszkanie ponad tym, w którym mieszkała Mame i jej mąż. Dlatego nie mogła przez Mame udawać wielkiej pani.
"To nie boli, jak on cię wali?" spytała pani Fink zaciekawiona.
"Boli!" - pani Cassidy wydała sopranem okrzyk zachwytu. "Wiesz, tak ci powiem - zawalił się kiedyś na ciebie ceglany dom? No to to jest właśnie takie uczucie. Całkiem jakby cię wygrzebywali spod ruin. Jack ma lewą, która jest warta dwa poranki w kinie i nową parę oxfordów! A jego prawa! Trzeba wyprawy na Coney Island i sześciu par jedwabnych ażurowych pończoch, żeby to wyrównać!"
"Ale za co on cię bije?" dociekała pani Fink szeroko rozwierając oczy.
"Głupia!" rzekła wyrozumiale pani Cassidy. "No, ponieważ jest pijany. Na ogół to jest w soboty wieczorem."
"Ale jaki mu dajesz powód?" naciskała spragniona wiedzy przyjaciółka.
"Cóż, czy za niego nie wyszłam? Jack wchodzi zalany, a ja tam jestem, nie? Kogo innego miałby prawo bić? Chciałabym go raz dorwać bijącego kogoś innego! Czasem dlatego, że kolacja nie jest gotowa, czasem dlatego, że jest. Jack specjalnie się powodami nie przejmuje. Po prostu zabawia się aż do kiedy sobie przypomni, że jest żonaty, a wtedy rusza do domu i daje mi wciry. Na sobotni wieczór po prostu odsuwam z drogi meble o ostrych krawędziach, żebym sobie głowy nie rozcięła, kiedy zacznie. On ma taki lewy zamachowy, że aż tobą wstrząsa! Czasem daję się wyliczyć w pierwszej rundzie, ale kiedy mam ochotę dobrze się w tygodniu zabawić, albo chcę paru nowych szmatek, wstaję żeby dostać więcej. Tak właśnie zrobiłam poprzedniego wieczora. Jack wie, że od miesiąca chcę dostać czarną bluzkę z guziczkami z przodu, i nie sądziłam, by jedno podbite oko mogło ją załatwić. Mówię ci Mag, założę się z tobą o lody, że dzisiaj wieczorem ją przyniesie."
Pani Fink zamyśliła się.
"Mój Mart," rzekła, "nigdy mnie nawet nie uderzył. Jest całkiem tak, jak mówisz, Mame. Przychodzi naburmuszony i słowa nie powie. Nigdy mnie nigdzie nie zabiera. W domu cały czas siedzi w fotelu. Kupuje mi róże rzeczy, ale wygląda wtedy tak ponuro, że całkiem mnie to nie cieszy."
Pani. Cassidy objęła przyjaciółkę ramieniem. "Biedactwo!", rzekła. "Ale nie każdy może mieć takiego męża, jak Jack. Nie byłoby nieudanych małżeństw, gdyby oni wszyscy byli tacy, jak on. Te niezadowolone żony, o których się słyszy - czego one potrzebują, to mąż, który by przyszedł do domu i nieco je przetrzepał. To by im dało nieco chęci do życia. Czego ja potrzebuję, to władczy mężczyzna, który cię maltretuje, kiedy jest pijany, i ściska, kiedy nie jest. Boże chroń mnie przed takim, który nie ma ikry robić żadną z tych rzeczy!"
Pani Fink westchnęła.
Nagle przedpokój wypełnił się hałasem. Drzwi otworzyły się gwałtownie, kopnięte przez pana Cassidy. Ręce miał zajęte pakunkami. Mame podbiegła i rzuciła mu się na szyję. Jej zdrowe oko lśniło taką miłością, jak oko Maoryskiej panny, kiedy odzyskuje przytomność w chacie zatotnika, który ją był ogłuszył i do tej chaty zaciągnął.
"Halo staruszko!" wołał pan Cassidy. Upuścił swe pakunki i uniósł żonę do góry w potężnym uścisku. "Mam bilety do cyrku Barnuma i Baileya, a jeśli zerwszesz sznurek na jednym z tych pakunków, chyba znajdziesz tę jedwabną bluzkę - ach, dobry wieczór pani Fink! Nie zauważyłem pani z początku. Jak się ma stary Mart?"
"Ma się bardzo dobrze, panie Cassidy - dziekuję," odparła pani Fink. "Będę musiała już iść. Mart wkrótce będzie w domu na kolację. Jutro przyniosę ci ten wykrój, który chciałaś, Mame."
Pani Fink weszła na górę do swego mieszkania i nieco się popłakała. Był to bezsensowny płacz, ten rodzaj płaczu, który zna tylko kobieta, płacz bez konkretnej przyczyny, całkiem absurdalny płacz, najszybciej przemijający i najbardziej pozbawiony nadziei płacz w całym repertuarze smutku. Czemu Martin nigdy jej nie przywalił? Był tak samo duży i silny, jak Jack Cassidy. Czy wcale mu na niej nie zależało? Nigdy się nie kłócił, przychodził do domu i tylko siedział, milczący, ponury, bezczynny. Nieźle dbał o dom, ale ignorował to, co nadaje życiu smak.
Statek marzeń pana Finka zawinął do portu. Jego kapitan zadowalał się śliwkowym puddingiem i swoim hamakiem. Gdybyż czasem zechciał zachować się jak pirat, lub choćby tupnąć nogą na międzypokładzie! A ona zamierzała tak przyjemnie żeglować, zawijając do wszystkich portów na Wyspach Przyjemności! Teraz jednak, by urozmaicić metafory, była gotowa rzucić ręcznik, wyczerpana, bez ani jednego zadrapania, którym by się mogła pochwalić po tych wszystkich ślamazarnych rundach ze swym sparringpartnerem. Przez chwilę niemal nienawidziła Mame - Mame, z jej ranami i sińcami, jej salwami prezentów i pocałunków, jej burzliwym rejsem z walecznym, brutalnym, kochającym partnerem.
Pan Fink przyszedł do domu o siódmej. Przesiąknięty był przekleństwem udomowienia. Poza drzwi swego przytulnego domostwa nie miał ochoty wyruszać. Był człowiekiem, któremu udało się złapać tramwaj, anakondą, która połknęła swą zdobycz, drzewem, które leżało tam, gdzie padło.
"Smakowała kolacja, Mart?" spytała pani Fink, która się nad nią namęczyła.
"Yy... T-t-a," mruknął pan Fink.
Po kolacji zabrał swoje gazety, by je czytać. Siedział w skarpetkach.
Powstań, o jakiś nowy Dante, i wyśpiewaj mi odpowiedni zakątek piekła dla człowieka, który zasiadał w domu w skarpetkach! Siostry Cierpliwości, które z powodu pokrewieństwa czy obowiązku znosiły takie coś w postaci jedwabiu, zwykłej bawełny, bawełnianej plecionki z Lile, albo wełny - czy to nowe canto nie jest potrzebne?
Następnego dnia było Święto Pracy. Zajęcia pani Cassidy i pani Fink ustały na czas jednej wędrówki słońca po nieboskłonie. Praca, triumfująca, będzie paradowała i rozrywała się na inne sposoby.
Pani Fink wcześnie zabrała do siebie na dół wykrój pani Cassidy. Mame miała na sobie swoją nową jedwabną bluzkę. Nawet jej podbite oko potrafiło promieniować świąteczny blask. Jack był owocnie skruszony i planowany został uroczy dzień, pełen parków, pikników i Pilznera.
Rosnąca, pełna oburzenia zazdrość dręczyła panią Fink, kiedy ta wróciła do swego mieszkanka piętro wyżej. O, szczęśliwa Mame, ze swymi siniakami i szybko po nich nadchodzącym balsamem! Ale czy Mame musi mieć monopol na sczęście? Z pewnością Martin Fink jest tak samo dobry, jak Jack Cassidy. Czy jego żona zawsze musi chodzić nieobrobiona i nieupieszczona? Nagła, błyskotliwa, bez tchu idea naszła panią Fink. Pokaże Mame, że są i inni mężowie, tak samo potrafiący używać pięści, a potem może także być równie czuli, jak jakiś Jack!
Święto, jak się zapowiadało, miało być tylko formalnością dla państwa Fink. Pani Fink miała w kuchni balie wypełnione praniem z dwóch tygodni, które moczyło się przez noc. Pan Fink siedział ze swymi przybranymi w skarpetki stopami i czytał gazetę. W ten sposób miało upłynąć Święto Pracy.
Zawiść wezbrała w sercu pani Fink, a jeszcze wyżej wezbrało jej śmiałe zdecydowanie. Jeśli jej mąż nie ma ochoty jej uderzyć - jeśli nie raczy w ten sposób udowodnić swej męskości, swojej władzy i swego zainteresowania małżeńskimi sprawami, trzeba go zmusić, by sprostał swym obowiązkom!
Pan Fink zapalił swą fajkę i spokojnie pocierał kostkę odzianym w skarpetkę dużym palcem drugiej stopy. W swym małżeńskim stanie spoczywał niczym bryła czystego baraniego tłuszczu w puddingu. Było to prozaiczne Elizjum - siedzieć sobie wygodnie, obejmując per procura cały świat za pomocą druku, pośród żoninego plusku mydlin i miłego zapachu potraw ze śniadania, które odeszło, oraz z obiadu, który miał nadejść. Wiele idei było dlań odległych, ale najodleglejszą była myśl o biciu swej żony.
Pani Fink odkręciła gorącą wodę i włożyła tarkę do mydlin. Z mieszkania pod spodem dobiegał wesoły śmiech pani Cassidy. Brzmiał jak szyderstwo, jak rzucanie własnego szczęścia w twarz niemaltretowanej małżonki powyżej. Ale oto nadeszła chwila pani Fink.
Nagle niczym furia obróciła się do czytającego męża.
"Ty leniwy nierobie!" krzyknęła, "ja tu sobie muszę ręce urabiać piorąc i harując na takie coś jak ty? Jesteś mężczyzną, czy tylko pałętającym się po kuchni psem?"
Pan Fink wypuścił gazetę, zaskoczony tak, że znieruchomiał. Obawiała się, że nie uderzy - że prowokacja była niewystarczająca. Skoczyła na niego i gwałtownie uderzyła go w twarz pięścią. Momentalnie poczuła dreszcz miłości do niego, jakiego nie czuła od dawna. O, teraz musi poczuć ciężar jego ręki - żeby po prostu pokazać, że mu zależy - żeby po prostu pokazać, że mu zależy!
Pan Fink zerwał się na równe nogi - Maggie ponownie trafiła go w szczękę szerokim swingiem z drugiej ręki. Zamknęła oczy w tym rozkosznym momencie, zanim spadną jego ciosy - wyszeptała do siebie jego imię - nachyliła się, oczekując szoku, spragniona go.
W mieszaniu poniżej, pan Cassidy, z twarzą zawstydzoną i pełną skruchy, pudrował oko Mame przed wspólnym wyjściem na miasto. Z mieszkania powyżej dobiegł ich podniesiony kobiecy głos, odgłosy jakichś uderzeń, coś się przesuwało, coś wywracało, przewrócone krzesło - oczywiste odgłosy domowego konfliktu.
"Mart i Mag się tłuką?" zasugerował pan Cassidy. "Nie wiedziałem, że oni sobie na to pozwalają. Mam tam pobiec i zobaczyć, czy nie potrzebują sekundanta?"
Jedno z oczu pani Cassidy lśniło jak diament. Drugie pobłyskowało co najmniej jak fajans.
"O nie!" rzekła, cicho i jakby od niechcenia, w typowo kobiecy sposób. "Ciekawa jestem czy - ciekawa jestem... Czekaj, Jack, pójdę i sprawdzę."
Pobiegła w górę po schodach. Kiedy znalazła się na półpiętrze, z kuchennych drzwi swego mieszkania wypadła pani Fink.
"Och, Maggie", wyrzuciła z siebie pełnym zachwytu szeptem pani Cassidy, "Czy on? Och, czy on?"
Pani Fink podbiegła i położyła twarz na ramieniu przyjaciółki, szlochając rozpaczliwie.
Pani Cassidy wzięła twarz Maggie w dłonie i uniosła ją delikatnie. Twarz była pełna łez, zaczerwieniona i rozgrzana, ale jej aksamitna, różowo-biała, ładnie piegowana powierzchnia pozbawiona była zadrapań, sińców, nienaruszona bezduszną pięścią pana Finka.
"Powiedz mi, Maggie," błagała Mame, "albo ja tam wejdę i sama się dowiem. Co to było? Zrobił ci krzywdę - co on ci zrobił?"
Twarz po Fink w rozpaczy skryła się na piersi przyjaciółki.
"Na Boga, nie otwieraj tych drzwi, Mame!" szlochała. "I nigdy nie mów nikomu - utrzymaj sekret! On - on w ogóle mnie nie dotknął - i on - o matko - on robi - on robi pranie!"
* * * * *
